Wścieklizna u kota - przebieg, objawy, jak rozpoznać

Wścieklizna to śmiertelnie niebezpieczna choroba zakaźna dotykająca wszystkich ssaków, w tym także ludzi. Wieloletnie badania naukowców pozwoliły poznać mechanizm działania wirusa wścieklizny i odkryć skuteczną profilaktykę. Wciąż jednak choroba ta zbiera swoje żniwo na świecie, także wśród zwierząt domowych, dlatego warto wiedzieć, jak objawia się wścieklizna u kota i jak się przed nią zabezpieczyć.

Wścieklizna u kota – skąd się bierze

Wścieklizna zaliczana jest do antropozoonoz, czyli do chorób mogących przenosić się ze zwierząt na ludzi. O wściekliźnie pisaliśmy już obszernie w artykule Wścieklizna u psa, ale przypomnijmy najważniejsze informacje. Chorobę wywołuje wirus RNA – Lyssavirus, który należy do grupy wirusów Rhabdoviridae, czyli Rabdowirusów. Wścieklizna, z łaciny rabies, jest chorobą nieuleczalną, istnieje natomiast szczepionka, która w pełni chroni przed zakażeniem. Mimo to wciąż co roku na wściekliznę umiera około 60 tysięcy osób i z pewnością dużo więcej zwierząt. Wirusa najczęściej przenoszą dzikie zwierzęta, takie jak lisy, jenoty, borsuki czy nietoperze. Na zarażenie podatne są też bezdomne psy i koty, zwłaszcza te żyjące w dużych skupiskach. W niebezpieczeństwie są przede wszystkim koty wychodzące z domu, ponieważ mogą zetknąć się z chorymi ssakami.

Zakażenie wścieklizną u kota

Wirus wścieklizny do organizmu kota przedostaje się w ten sam sposób jak u wszystkich zwierząt i ludzi, czyli poprzez kontakt ze śliną bądź tkanką mózgową nosiciela. Najczęściej dzieje się tak w wyniku ugryzienia czy ukąszenia. Wystarczy więc niewinna i mało delikatna kocia zabawa, by wirus z chorego kota dostał się do krwioobiegu drugiego mruczka. Jednak wcale nie musi dojść do ugryzienia, równie dobrze nosiciel może po prostu polizać ranę zdrowego kota i wraz ze śliną przenieść wirusa. Bezpośredni kontakt z chorym zwierzęciem to najczęstsza przyczyna wścieklizny, jednak do zakażenia, w rzadkich przypadakch, może dojść również drogą dospojówkową, aerogenną lub w wyniku transplantacji narządów.

Objawy wścieklizny u kota

Choroba wywołana przez Lyssavirus praktycznie u każdego ssaka przebiega podobnie. Wścieklizna u kota rozwija się od dwóch tygodni do nawet kilku miesięcy, najczęściej jednak objawy pojawiają się po dwóch miesiącach. U niektórych kotów pierwsze symptomy będą widoczne dość szybko, a zależy to od kilku czynników – przede wszystkim od miejsca zetknięcia się wirusa z ciałem kota. Jeśli zwierzę zostanie na przykład ugryzione w okolicy głowy lub szyi, wirus szybciej przedostanie się do swojego miejsca docelowego, czyli mózgu i rdzenia kręgowego. A co za tym idzie, choroba szybciej da o sobie znać. Okres inkubacji wirusa może też zależeć od stanu zdrowia kota i sprawności jego układu odpornościowego.

Co ciekawe, mimo możliwie długie procesu rozwoju wirusa w organizmie, kot staje się nosicielem dopiero na 3 dni przed pojawieniem się pierwszych objawów. Dzieje się tak na skutek przedostania się wirusa ze ślinianek do śliny. Wścieklizna u kota może przybrać formę cichą lub gwałtowną. Gwałtowna forma, inaczej wściekła, rozwija się trzema etapami – wyróżnić można fazę prodromalną, wściekłą i porażeniową. W cichej formie choroby nie pojawia się faza wściekła.

Jednym z objawów wścieklizny u kota jest apatia.

Wścieklizna u kota jak rozpoznać

Bardziej charakterystyczna i łatwiejsza do zaobserwowania jest gwałtowna forma wścieklizny u kota. Właśnie faza z nagłą agresją zwierzęcia budzi zawsze największy niepokój właściciela, który orientuje się, że z jego kotem coś jest nie w porządku. Cicha forma wścieklizny przebiega raczej spokojnie – kot staje się osowiały, jakby smutny i zmienia się jego zachowanie – kot staje się albo nadmiernie lękliwy, albo przesadnie się łasi i domaga uwagi opiekuna. Następnie dochodzi już do porażenia mięśni i śmierci zwierzęcia.

Odmiana gwałtowna wścieklizny u kota

Gwałtowna wścieklizna przebiega w trzech fazach, chociaż nie wszystkie objawy muszą występować u danego osobnika.

Faza prodromalna wścieklizny (zwiastowania)

Etap ten trwa krótko – zazwyczaj 12-48 godzin.
Na początku występuje znacząca zmiana w zachowaniu kota – kot dotychczas strachliwy i stroniący od człowieka staje się wielkim pieszczochem, a kot miziak ucieka przed swoim opiekunem, dziczeje.
Zmienia się koci temperament – ruchliwy wcześniej kot leży przez cały czas, jest apatyczny, a z kolei spokojny do tej pory zwierzak zamienia się w wulkan energii.
Wścieklizna u kota we wczesnej fazie objawia się dolegliwościami ze strony układu pokarmowego. Pojawiają się wymioty, biegunka, utrata apetytu, niechęć do picia wody.
Charakterystyczny jest świąd lub ból w miejscu zranienia – kot uporczywe wylizuje lub drapie ranę.
U kota może pojawić się gorączka, czyli temperatura powyżej 39 stopni.
Zwierzę może uporczywie miauczeć i zawodzić.

Faza podrażnienia (wściekła)

Faza furii może trwać od 1 do 4 dni.
Najbardziej charakterystyczny etap wścieklizny u kota – zwierzę robi się agresywne, nie poznaje właściciela, może go atakować.
Kot jest zdezorientowany, nie potrafi sobie znaleźć miejsca.
Pojawia się nadwrażliwość na bodźce, takie jak światło, szum powietrza czy dźwięk wody (wodowstręt), a także chęć spożywania niejadalnych przedmiotów, jak kamienie czy patyki.
W napadach furii kot może rzucać się na nieistniejące obiekty lub gryźć samego siebie nie zważając na ból.
Na tym etapie kot coraz częściej jest nadmiernie pobudzony i nabuzowany.
U chorego zwierzęcia pojawia się charakterystyczny ślinotok.
U kota zaczyna szwankować koordynacja ruchowa, dochodzi do niezborności (ataksji).

Faza porażeniowa u kota

Etap porażenia trwa koło 3-4 dni.
Pogłębiają się zaburzenia świadomości u kota.
Dochodzi do porażenia nerwów czaszkowych i przodomózgowia, co można zaobserwować w ograniczonych ruchach powiek, zezie, anizokorii (niesymetrycznej wielkości źrenic) i w braku reakcji na światło.
Z pyszczka kota zwisa język i leci spieniona ślina.
Pojawia się sztywność karku objawiająca się zwieszoną głową i opuszczoną żuchwą.
Chory kot zaczyna się dławić i dusić z powodu porażenia mięśni oddechowych – dochodzi d0 niewydolności oddechowej i w konsekwencji śmierci. Czasem śmierć poprzedza jeszcze stan śpiączki.

Szczepienie kota na wściekliznę to najlepsza profilaktyka.

Jak sprawdzić czy kot ma wściekliznę?

Zatem obserwowanie zachowania zwierzęcia da najszybszą odpowiedź, czy kot ma wściekliznę. Pod warunkiem oczywiście, że choroba nie rozwija się bezobjawowo, tak jak już wspomnieliśmy. Jeśli niepokoją nas jakieś objawy u kota lub nie wykazuje on żadnych objawów, ale wiemy, że mógł mieć styczność z wirusem wścieklizny, to należy udać się do weterynarza. Tam lekarz weterynarii wykona badanie krwi na obecność wirusa. Nie dotyczy to zwierząt regularnie szczepionych – szczepienie na wściekliznę skutecznie chroni przed chorobą.

Wścieklizna u kota – jak leczyć

Jeśli dojdzie do zarażenia wirusem wścieklizny, to dla kota zawsze oznacza jedno – śmierć. Wścieklizny u zwierząt nie wolno leczyć, nie ma sprawdzonego lekarstwa na tę chorobę. Zatem jeśli kot ma wściekliznę, weterynarz poddaje zwierzę eutanazji. Istnieje za to sposób, który może uchronić domowego pupila przed okrutną śmiercią. Naukowcy już dawno stworzyli szczepionkę na wściekliznę, która w pełni zabezpiecza zwierzę przed wirusem. W Polsce obowiązkowo szczepi się tylko psy, ale weterynarze zalecają szczepić również koty. Pierwsze szczepienie kota na wściekliznę wykonuje się po skończeniu 12 tygodnia życia kociaka, kolejne natomiast co roku lub co 2-3 lata. Cena szczepionki dla kota wynosi około 30 zł. To naprawdę niewielka cena w porównaniu do bezpieczeństwa i zdrowia naszego kota, ale i nas samych. Pamiętajmy bowiem, że wścieklizna jest zaraźliwa i kot może zarazić człowieka.

Wścieklizna na Mazowszu – jak uchronić koty przed wirusem

Wirus wścieklizny przez dłuższy czas nie dawał o sobie znać szerszemu gronu, raczej był utożsamiany z chorobą, która nie występuje już w XXI wieku w cywilizowanych częściach świata. Niestety w grudniu 2021 roku zaczęło pojawiać się coraz więcej przypadków zwierząt chorych na wściekliznę. Problem dotyczy przede wszystkim terenu Mazowsza i samej Warszawy. W 2021 roku na tym terenie wykryto 110 przypadków zakażenia wścieklizną, od początku 2022 roku odnotowano już 109 nowych przypadków. I choć w większości są to dzikie zwierzęta, to jednak w gronie chorych zwierząt są także koty i psy.

W związku z coraz trudniejszą sytuacją na Mazowszu, do mieszkańców zostały wysłane alerty RCB z ostrzeżeniem przed wścieklizną. Zgodnie z rozporządzeniem Wojewody Mazowieckiego zwierzęta domowe i gospodarskie mają być trzymane w zamknięciu. Tzn. koty, które do tej pory były wypuszczane luzem – powinny pozostać w domu. Właściciele psów z kolei muszą prowadzić psy na smyczy. Ponadto zostają wprowadzone obowiązkowe szczepienia dla kotów. Do tej pory obowiązek szczepienia przeciw wściekliźnie dotyczył tylko psów. Zatem jeśli do tej pory nie zaszczepiliśmy kota, to teraz jest najwyższa pora, by uchronić go przed tą śmiertelną chorobą.