Nie tylko ludzie z wiekiem zaczynają cierpieć na choroby wynikające z procesu starzenia się. Demencja u psa, zwana także psim Alzheimerem, dotyka wiele psów w podeszłym wieku. Wprawdzie starzenie się mózgu to naturalny proces, to jednak opiekun może zrobić wiele, aby czas ten był komfortowy dla pupila. Psy również zasługują na spokojną starość.
Czym jest demencja u psa?
Demencja u psa to odpowiednik ludzkiej choroby Alzheimera. Sama demencja zresztą bywa nazywana Alzheimerem psim. Szacuje się, że około 30% starszych psów cierpi na tę chorobę. Wynika ona z naturalnego procesu starzenia się mózgu i obumierania komórek nerwowych. Możliwymi przyczynami rozwoju demencji jest także powiększenie objętości komór mózgu i odkładanie się neurotoksycznych złogów – lipofuscyny, ubikwityny i beta-amyloidu. Nadmiar beta-amyloidu w korze mózgowej prawdopodobnie wpływa na zmniejszenie zdolności poznawczych. Na określenie demencji używa się zresztą także zwrotu zespół zaburzeń poznawczych (CDS – cognitive dysfunction syndrome).
U jakich psów rozwija się psi Alzheimer?
Z racji tego, że demencja wynika ze starzenia się mózgu, to na jej rozwój narażone są starsze psy. Pamiętajmy tylko, że w zależności od rasy i wielkości, okres wchodzenia w wiek seniora jest inny. Małe psy, jak chihuahua, seniorami stają się około 8 roku życia, labradory i owczarki niemieckie około 7 roku życia, a olbrzymie dogi niemieckie na zaburzenia poznawcze mogą cierpieć już w wieku około 5 lat.
Do demencji przyczynić może się również mało aktywny tryb życia. Jeśli pies przez większość czasu śpi i leży na kanapie, będzie bardziej podatny na rozwój zaburzeń poznawczych. Bardzo pomocne w zapobieganiu pojawienia się Alzheimera u psa są ćwiczenia psychiczne. Aktywacja mózgu przez dłuższy czas zachowuje go w lepszej formie.
Podłoże demencji u psów może być także genetyczne. Chodzi tu głównie o uwarunkowaną genetycznie ilość odkładanego w mózgu beta-amyloidu.
Demencja u psa – objawy
Zespół zaburzeń poznawczych wcale nie jest tak łatwy w rozpoznaniu, jak mogłoby się wydawać. Większość symptomów demencji można bowiem przypisać innym dolegliwościom, które są typowe dla starszego psa. To, że pies wraz z wiekiem nie jest już tak chętny do biegania i zabawy, jest normalne. Podobnie jak to, że psi seniorzy śpią więcej i potrzebują więcej spokoju. Dlatego, aby prawidłowo rozpoznać demencję, należy dokładnie przyjrzeć się zachowaniu psa i kontekstom, w jakich dane zachowania występują.
Z demencja starczą często mylone są chociażby nowotwory mózgu, choroby wątroby i nerek oraz schorzenia wywołujące ból przy poruszaniu się (np. osteoarthritis – choroba zwyrodnieniowa stawów). Istotne więc, aby regularnie badać psa i wykluczyć poważną chorobę.
Symptomy demencji u psów określa akronim DISHAAL, powstały od pierwszych liter angielskich oznaczeń choroby. Do najczęstszych objawów psiej demencji należą więc:
- DEZORIENTACJA – pies nagle gubi się w znanych miejscach, ma problem z rozpoznaniem znajomych ludzi. Zwierzę może źle ustawiać się do wyjścia przez drzwi, jakby zapominało, jak prawidłowo wychodzić. Często też psy z demencją wpatrują się w jeden punkt przez długi czas;
- ZMIANY W INTERAKCJACH SPOŁECZNYCH – pies zaczyna unikać kontaktu nawet ze swoimi opiekunem lub innymi psami mieszkającymi w domu. Może też być odwrotnie – pies stanie się nagle przesadnie przyklejony do opiekuna, będzie domagał się stałego głaskania i źle będzie znosił samotność. Uwaga, ponieważ w niektórych przypadkach u psów z demencją może pojawiać się niespodziewana agresja i drażliwość;
- SEN – zaburzenia rytmu snu to jeden z najbardziej charakterystycznych objawów demencji. Pies może zacząć przesypiać znacznie więcej czasu niż do tej pory, ale może także cierpieć na problemy z zaśnięciem. Jego sen może stać się bardzo płytki, pies będzie się co chwilę wybudzał. Dość często zdarza się, że zwierzę zaczyna krążyć po nocy bez celu i popiskiwać;
- HAMOWANIE DOTYCHCZASOWYCH NAWYKÓW – do tego zespołu objawów najczęściej zalicza się brak sygnalizowania potrzeb fizjologicznych i załatwienie się w domu, mimo że pies doskonale miał opanowane zachowanie czystości w domu;
- AKTYWNOŚĆ – zwierzę staje się znacznie mniej aktywne, jest apatyczne, ospałe, bez energii i chęci do czegokolwiek. Do tej grupy objawów klasyfikujemy wszelkie nagłe i niczym niewytłumaczone zmiany w zachowaniu, jak np. zaprzestanie dbania o higienę, kręcenie się bez celu, zachowania kompulsywne (np. nagminne wylizywanie łap), zwiększony apetyt, niechęć do zabawy ulubionymi zabawkami;
- AFEKTYWNY NIEPOKÓJ – pies staje się bardziej lękowy i wycofany, pojawiają się fobie słuchowe i wzrokowe (lub pogłębiają się już istniejące fobie), pies jest niespokojny i często wokalizuje;
- NAUKA – znacznie pogarsza się u psa zdolność zapamiętywania i nauki nowych komend i sztuczek. Zwierzę z demencją często przestaje umiejętnie wykonywać znane do tej pory komendy.
Starsze psy znacznie więcej leżą i śpią.
Jak rozpoznać demencję u psa?
Psi Alzheimer rozwija się stopniowo, a objawy nasilają się z czasem, dlatego w początkowej fazie choroby trudno ją rozpoznać. Zwłaszcza, że wiele symptomów demencji można przypisać do innych chorób czy też naturalnego procesu starzenia się. Brak biegania czy chęci na spacery równie dobrze może wynikać ze zwyrodnienia stawów, niedoczynności tarczycy, czy po prostu z mniejszego zainteresowania takimi wędrówkami. Załatwianie się w domu może zwiastować choroby nerek, zapalenie pęcherza lub pokastracyjne nietrzymanie moczu.
Kluczowe więc, aby zwrócić uwagę na wszystkie zmiany zachowania psa i przebadać zwierzę pod kątem innych chorób. Zanim postawimy diagnozę demencji, należy wykonać rozszerzone badania krwi (morfologia, biochemia, tarczyca), badanie USG i RTG. Dowiemy się wówczas, czy np. zmniejszona aktywność nie wynika ze zwyrodnienia czy guza w jamie brzusznej. Czasem przydaje się również badanie tomografem lub rezonansem, które są znacznie bardziej dokładne.
Jednym ze sposobów diagnozowania demencji, którą wykorzystują niektórzy weterynarze, jest podanie na kilka dni leków przeciwbólowych. Jeśli mimo przyjmowania leków pies nadal zachowuje się tak samo, możemy przyjąć, że jego stan nie jest wynikiem bólu, tylko właśnie demencji.
Demencja u psa – leczenie
Psa z demencją jak najbardziej trzeba leczyć i wspierać, aby jesień jego życia była jak najmniej kłopotliwa. Wprawdzie psi Alzheimer jest nieuleczalny, ale znacząco można zmniejszyć jego nasilenie i opóźnić postępowanie choroby. Przede wszystkim stosuje się odpowiednio dobraną farmakologię. Leki mają za zadanie zwiększyć przewodnictwo dopaminergiczne i podnieść poziom serotoniny. Najczęściej lekiem podawanym na demencję jest selegilina, którą zresztą stosuje się u ludzi chorych na Parkinsona.
Ważna jest również odpowiednia dieta, która powinna dostarczać psu niezbędnych składników odżywczych. Według badań dobrze dobrana dieta może zmniejszyć stres oksydacyjny, poprawić krążenie i metabolizm mózgowy. Kluczowe w diecie psiego seniora są wielonienasycone kwasy tłuszczowe, arginina, L-karnityna, kwas alfa-liponowy oraz witaminy B, C, E.
Zdecydowanie warto także włączyć do codziennej rutyny ćwiczenia angażujące mózg psa. Może to być nauka sztuczek czy ukrywanie smaczków w domu i pobudzanie psiego nosa do pracy. To wszystko ma za zadanie stymulować procesy poznawcze u psa. Dobrze jest skorzystać z porady behawiorysty i dobrać odpowiednią aktywność dla naszego psa.
Opieka nad psim seniorem – o czym pamiętać
Starsze psy wymagają więcej uwagi ze strony opiekuna, a także dużej cierpliwości. Nie można denerwować się na psa, który nagle nie wie, dokąd iść czy myli właściciela z przypadkowym przechodniem. Psy cierpiące na demencją na ogół potrzebują więcej krótkich spacerów, aby załatwić się. Jeśli pies ma problem z sikaniem w domu, to zamiast irytować się na kolejną plamę na podłodze czy kanapie, lepiej odpowiednio zabezpieczyć mieszkanie. Polecamy zaopatrzyć się w podkłady i rozłożyć je w miejscach, w których najczęściej leży pies. Jeśli zaś pies ma kącik na podłodze, w którym regularnie się załatwia, położymy podkłady tam.
Warto także zabezpieczyć tapicerkę meblową przed plamami moczu, ponieważ ich późniejsze usunięcie jest dość żmudne. Na kanapie możemy położyć narzutę lub gruby koc, a pod spodem zabezpieczyć materiał podkładem chłonącym. Dobrze sprawdzają się tkaniny plamoodporne na meblach, ponieważ wilgoć nie wnika tak szybko w głąb, a do tego łatwo je wyczyścić. W takie tkaniny warto zainwestować nie tylko przy psich seniorach, ale ogólnie przy zwierzętach w domu.
Poza naszym opanowaniem i spokojem oraz zapewnieniem psu wszystkiego, czego potrzebuje (dobre jedzenie, częstsze wyjścia na dwór, leki, trening mózgu), nie zapomnijmy okazać swojemu pupilowi miłości i troski. Niech ten czas jesieni życia będzie równie pięknym etapem wspólnej przyjaźni.