Choroba Cushinga u psa – przyczyny, objawy, leczenie

Nawet najbardziej zaangażowany i troskliwy opiekun nie uchroni swojego psa przed wieloma chorobami. Do coraz częściej występujących u czworonogów schorzeń należy choroba Cushinga. Wynika ona z zaburzeń endokrynologicznych i bywa długo bagatelizowana przez właścicieli. Nie jest bowiem łatwo rozpoznać ją na pierwszy rzut oka. Na co więc zwrócić uwagę i jakie symptomy mogą świadczyć właśnie o Cushingu? Zapraszamy po odpowiedzi do naszego wpisu.

Co to jest choroba Cushinga?

Choroba Cushinga to przewlekłe schorzenie endokrynologiczne wynikające z nadmiernej produkcji kortyzolu. Dolegliwość ta dotyka najczęściej psy po skończeniu siódmego roku życia, przez co często bywa mylona po prostu ze stopniowym starzeniem się zwierzaka. Cushing znacząco wpływa na zmianę wyglądu psa oraz jego energię życiową. Nieleczona choroba stopniowo wykańcza organizm psa i ostatecznie prowadzi do śmierci. Dlatego tak ważne jest, aby potrafić rozpoznać już pierwsze oznaki choroby. Inna nazwa tego schorzenia to hiperadrenokortycyzm lub nadczynność kory nadnerczy.

Za co odpowiadają nadnercza?

Aby dobrze zrozumieć, na czym polega choroba Cushinga, trzeba wiedzieć, za co odpowiadają nadnercza. Są to parzyste gruczoły wydzielania wewnętrznego położone nad nerkami. Ich warstwa zewnętrzna to kora, wewnętrzna zaś określana jest jako rdzeń. W korze nadnerczy zachodzi produkcja hormonów steroidowych – mineralokortykosteroidów, androgenów i glikokortykosteroidów (np. kortyzol i kortykosteron). Rdzeń nadnerczy natomiast odpowiedzialny jest za wytwarzanie adrenaliny, noradrenaliny i dopaminy.

Nadczynność kory nadnerczy – a więc choroba Cushinga – powoduje nadmierną produkcję kortyzolu, a to z kolei wpływa na cały organizm.

Wpływ kortyzolu na psa

Sam kortyzol pełni ważną rolę dla prawidłowego funkcjonowania organizmu psu. Bez niego nie zachodziłoby wiele procesów, a narządy nie działałyby poprawnie. Sporo osób myśli, że kortyzol – określany jako hormon stresu – ma wyłącznie negatywny wpływ na organizm. Nic jednak bardziej mylnego – właściwy poziom kortyzolu ma wpływ na:

• reakcję na stres,
• kontrolę poziomu cukru we krwi,
• gospodarkę elektrolitową,
• kontrolę masy ciała,
• właściwości przeciwzapalne.

Gdy więc nadnercza zaczynają produkować za dużo kortyzolu, odczuwa to cały organizm.

Choroba Cushinga u psa – przyczyny

Powody rozwoju choroby Cushinga nie są jednoznaczne i oczywiste. Wskazać można kilka przyczyn pojawienia się problemów z nadprodukcją kortyzolu. Szacuje się, że około 80% przypadków choroby wynika nie z zaburzeń pracy samych nadnerczy, ale z nieprawidłowego funkcjonowania przysadki mózgowej. Przysadka znajduje się u podstawy mózgu i jest gruczołem wielkości ziarna grochu. Ten maleńki gruczoł jednak reguluje większość funkcji w organizmie. Poprzez wydzielanie drenokortykotropiny – zwanej też hormonem ACTH – kieruje pracą nadnerczy. Za główną przyczynę zbyt intensywnego wytwarzania ACTH najczęściej odpowiedzialny jest guz przysadki. Na szczęście w większości przypadków guz ten przybiera formę łagodną. Guz destabilizuje pracę przysadki, która produkuje nadmiar ACTH i niejako zmusza przez to nadnercza do zwiększonej produkcji kortyzolu. W takim wypadku mamy do czynienia z hiperadrenokortycyzmem przysadkowo-zależnym.

Wyróżnić trzeba jeszcze dwie inne częste przyczyny choroby Cushinga:

• hiperadrenokortycyzm nadnerczowo-zależny – do nadmiernego wydzielania kortyzolu dochodzi na skutek nowotworu nadnerczy (gruczolaka lub gruczolakoraka),
• jatrogenna nadczynność kory nadnerczy – do zaburzeń w produkcji kortyzolu dochodzi z powodu długotrwałego podawania sterydów.

Co ciekawe, słowo jatrogenny pochodzi od greckiego wyrażenia spowodowany przez lekarza. Odnosi się to do rozwinięcia się choroby poprzez niewłaściwe metody leczenia lub jako skutek uboczny stosowanych leków. W niektórych chorobach faktycznie podawanie psu leków sterydowych jest niezbędne i nie można mówić tu o błędzie weterynarza. Zawsze jednak trzeba się liczyć z możliwymi skutkami ubocznymi zażywania glikokortykosteroidów.

Ogromny apetyt to jeden z sygnałów ostrzegawczych.

Choroba Cushinga u psa – objawy

Z racji tego, że nadnercza i produkowane przez nie hormony wpływają na cały organizm, to określenie jednoznacznych objawów świadczących o chorobie Cushinga jest niezwykle trudne. Zwłaszcza w początkowej fazie wiele osób nie dostrzega nic niepokojącego u swojego psa. Dopiero z czasem zaczynają zwracać uwagę, że coś jest nie tak. Problem jednak w tym, że zespół Cushinga wywołuje szereg objawów, które są typowe także dla innych chorób. Do najbardziej charakterystycznych i najczęściej wskazywanych przez weterynarzy oznak świadczących o nadczynności kory nadnerczy należą: ogromny apetyt, zwiększone pragnienie i typowy dla Cushinga okrągły brzuch – zwierzę niejako przybiera na masie tylko w okolicy brzucha. Lista objawów jest jednak znacznie dłuższa i podzielić je można na kilka grup.

Choroba Cushinga – zmiany w wyglądzie:

• nienaturalne zaokrąglenie okolicy brzucha,
• powiększenie i otłuszczenie brzucha, co wynika z powiększonej wątroby – tzw. żabi brzuch, nadęty,
• miejscowe łysienie,
• wiotka skóra,
• znacznie spowolnione odrastanie sierści,
• hiperpigmentacja – w okolicy brzucha, sutków i odbytu pojawiają się czarne łojotokowe guzki,
• świąd,
• zakażenie wtórne,
• strupy w okolicach szyi, nosa i grzbietu,
• zwapnienia skóry – kalcynoza, czyli odkładanie się w skórze i tkance podskórnej nierozpuszczalnych soli wapnia,
• łojotok, zaskórniki,
• ropowica skóry,
• szybkie pojawianie się krwiaków,
• osłabienie i zanikanie mięśni.

Zmiany behawioralne przy Cushingu:

• bardzo duży apetyt – pies jest wiecznie głodny,
• wzmożone pragnienie,
• częstsze oddawanie moczu – zdarza się także popuszczanie moczu,
• apatia i osłabienie,
• gorszy nastrój,
• dyszenie i sapanie,
• nietolerancja ciepła,
• kaszel wywołany mineralizacją w układzie oddechowym.

Objawy neurologiczne u psa z Cushingiem:

• napady drgawek,
• paraliż części pyska,
• otępienie,
• kręcenie się w kółko,
• problemy z poruszaniem się,
• miopatie – sztywność tylnych kończyn,
• kłopoty z koordynacją,
• błądzenie i gubienie się nawet w znanym otoczeniu.

Zmiany chorobowe przy Cushingu:

• cukrzyca,
• niedoczynność tarczycy,
• zapalenie pęcherza moczowego,
• podwyższone ciśnienie,
• brak lub opóźnienie cieczki,
• zanik jąder,
• utrudnione gojenie się ran.

Jak rozpoznać Cushinga u psa?

Po długiej liście objawów mogących towarzyszyć chorobie Cushinga zdecydowanie rzuca się w oczy fakt, że większość tym symptomów pojawia się u starszych psów. Właśnie dlatego opiekunowie tak późno dowiadują się, że ich pupil cierpi na nadczynność kory nadnerczy. Osłabienie, problemy z poruszaniem czy zagubienie w terenie przypominają demencje lub zwyczajne starzenie się zwierzęcia. Z kolei szereg objawów skórnych typowych jest również dla chorób takich jak nużyca czy zapalenia skóry. Stąd też tak ważne są regularne badania u weterynarza. Już sama morfologia może nam zasugerować problem z nadnerczami i skierować na właściwą drogę diagnostyczną.

Choroba Cushinga u psa – jakie badania wykonać?

Ogólnie tradycyjne badanie krwi nie jest jednoznacznym potwierdzeniem choroby. Jednak kilka parametrów powinno zwrócić naszą i weterynarza uwagę. Zaniepokoić nas powinno:

• obniżenie limfocytów,
• zwiększenie leukocytów,
• zmniejszona ilość eozynocytów,
• zwiększona ilość trombocytów,
• podwyższony poziom glukozy i trójglicerydów,
• wyższy poziom fosfatazy zasadowej,
• podwyższony cholesterol.

Znacznie więcej powie nam badanie moczu u psa. Ma ono na celu ocenić stosunek kortyzolu do kreatyniny. Badanie moczu często jednak daje wyniki zafałszowane, dlatego nie można na nim opierać ostatecznej diagnozy. Zdarza się, że powiększone nadnercza będą widoczne na obrazie USG, ale to również nie świadczy o Cushingu. Jeśli jednak wyniki krwi i moczu sugerują zwiększoną produkcję kortyzolu, weterynarz zleca specjalistyczne testy.

Testy na Cushinga u psa

Aby postawić jednoznaczną diagnozę i ustalić prawidłowe leczenie psa, konieczne jest wykonanie testów kierowanych właśnie do pacjentów z podejrzeniem Cushinga. Do diagnozowania nadczynności kory nadnerczy wykorzystuje się dwa badania – test hamowania niskimi dawkami deksametazonu lub test stymulacji ACTH.

Test hamowania niskimi dawkami deksametazonu

To badanie polega na wstrzyknięciu psu dawki syntetycznego hormonu steroidowego – deksametazonu. Prawidłowo funkcjonujący organizm powinien zareagować na to obniżeniem poziomu kortyzolu po iniekcji. Natomiast u psa z chorobą Cushinga takiej reakcji nie będzie, ponieważ oś przysadkowo-nadnerczowa jest wówczas oporna na stymulację sterydami egzogennymi. Przy tym badaniu należy uzbroić się w cierpliwość, bo trwa ono kilka godzin. Trzeba bowiem pobrać krew przed podaniem glikokortykosteroidu, a potem ponownie pobrać krew po 4 i 8 godzinach.

Test stymulacji ACTH

Z kolei test stymulacji ACTH (drenokortykotropiny) pokazuje, jak organizm reaguje na stymulację nadnerczy i określa, jaki jest początkowy poziom kortyzolu. Podczas tego badania pobiera się próbkę krwi, a następnie podaje – dożylnie lub domięśniowo – 0,25 mg hormonu ACTH. Po godzinie ponownie pobiera się krew i sprawdza poziom kortyzolu.

Leczenie Cushinga jest niezbędne, by zapewnić psu komfort życia.

Choroba Cushinga – leczenie psa

Jeśli już mamy potwierdzenie Cushinga, należy jak najszybciej rozpocząć leczenie. Metody leczenia uzależnione są od powodu wystąpienia nadczynności nadnerczy. Zatem jeśli zespół Cushinga rozwinął się na skutek długotrwałego podawania leków sterydowych, kluczowe jest zejście z nich – o ile stan zdrowia psa na to pozwala. Uwaga! Sterydów nie wolno odstawić na własną rękę i z dnia na dzień, ponieważ również jest to niebezpieczne dla organizmu. Należy stopniowo zmniejszać dawkę sterydu, aby obyło się bez komplikacji.

Gdy za chorobę Cushinga odpowiada guz nadnerczy, istnieje wskazanie do usunięcia guza wraz z całym narządem. Niestety nie każdy guz na nadnerczach kwalifikuje się do operacji – im później zostanie wykryty, tym mniejsze szanse na powodzenie. Jeśli jednak uda się usunąć guza, organizm psa wraca do normy, a choroba Cushinga zostaje całkowicie wyleczona. Kiedy zaś mamy do czynienia z guzem przysadki mózgowej, zabieg chirurgiczny nie jest zalecany, gdyż ryzyko jest zbyt duże.

Skuteczną metodą leczenia Cushinga jest farmakologia. Obecnie psom cierpiącym na nadczynność kory nadnerczy podaje się leki zawierające trilostan. Mają one za zadanie regulować wydzielanie kortyzolu i umożliwić tym samym psu normalne funkcjonowanie. Leki należy podawać już do końca życia zwierzęcia. Pierwsze efekty stosowania leku widoczne są po około 14 dniach. Należy jednak pamiętać, że długotrwała terapia trilostanem może powodować skutki uboczne u psa, takie jak biegunka, wymioty czy apatia. Może również dojść do uszkodzenia nerek i wątroby. Źle dobrana dawka leku może także wywołać niedoczynność kory nadnerczy, czyli chorobę Addisona.

Właśnie dlatego tak ważne jest, by bacznie obserwować psa i być pod stałą opieką weterynarza. W razie wystąpienia niepokojących objawów lekarz będzie mógł skorygować dawkę leku. Zaleca się także regularne badania krwi i testy dynamiczne. Opiekunom poleca się także prowadzenie dzienniczka i wpisywanie tam wagi psa, ilości oddawanego moczu i wypijanej wody. Pozwoli to na przekazanie dokładnych danych weterynarzowi.

Rokowania, czyli ile żyje pies z Cushingiem

Choroba Cushinga u psa to nie wyrok i jeśli zostanie zdiagnozowana u naszego psa, nie załamujmy rąk. Ważne, aby znaleźć przyczynę i jak najszybciej rozpocząć leczenie. Psy przyjmujące na stałe leki na Cushinga żyją jeszcze średnio od 2 do 4 lat. To dużo, zwłaszcza, że choroba dotyka na ogół już starsze psy. Kluczowe jest więc, by zapewnić tym psom komfort życia. Na to, jak radzić sobie będzie pies z Cushingiem wpływ ma także jego ogólna kondycja, a także dyscyplina opiekunów w podawaniu leków i pilnowaniu pór posiłków.

Także dieta psa z Cushingiem powinna być starannie dobrana. Jedzenie musi zawierać wysoką ilość białka z niską zawartością tłuszczu, a także składać się z łatwo przyswajalnych węglowodanów. Absolutnie nie wolno dokarmiać psa resztkami ze stołu czy tłustymi smaczkami. Takie restrykcje żywieniowe są niezbędne ze względu na konieczność odciążenia wątroby, dostarczenie białka do odbudowy mięśni, a przy tym zrzucenie nabranej z powodu choroby wagi.

Nieleczona choroba Cushinga u psa – powikłania

Nadczynność kory nadnerczy to bardzo poważna choroba, która negatywnie wpływa na cały organizm. Pies może mieć problemy z poruszaniem, brak chęci do życia, a do tego być bardzo słaby i apatyczny. Problemy skórne również uprzykrzają psu życie i źle wpływają na jego komfort. Brak podjętego leczenia Cushinga znacząco obniża też odporność organizmu, przez co zwierzę staje się podatne na różne infekcje. Mogą rozwijać się także groźne schorzenia, jak cukrzyca, zapalenie trzustki, nadciśnienie, zakażenie nerek i układu moczowego czy też choroba zatorowo-zakrzepowa płuc. Ostatecznie choroba Cushinga może prowadzić do śmierci.