Cieczka u psa jest naturalnym procesem występującym u suk. Pojawia się ona u dojrzałej płciowo samicy i oznacza możliwość zajścia w ciążę. Czas cieczki to trudny okres zarówno dla suczki, jak i jej opiekunów. Wymaga również specjalnej troski i opieki. Jak zatem rozpoznać objawy cieczki i jak zajmować się suczką w tym czasie? Zapraszamy do artykułu po odpowiedzi.
Co to jest cieczka u psa?
Cieczka – zwana też rują – jest jednym z etapów cyklu rozrodczego u suki. Pierwszy raz pojawia się ona u dojrzałej płciowo samicy i oznacza możliwość zajścia w ciążę. Poza okresem płodności, czyli cieczki, suka nie może zostać zapłodniona. Ciąża jest zatem możliwa tylko za sprawą cieczki. Najczęściej cieczka pojawia się dwa razy w roku, a jej cechą charakterystyczną jest krwista wydzielina z dróg rodnych oraz większe zainteresowanie suką wśród samców. Cieczka występuje wyłącznie u niekastrowanych suk, czyli u takich, którym chirurgicznie nie usunięto macicy i jajników.
Ile trwa cieczka u psa i jak często występuje?
Średnio cieczka trwa około 21 dni, czyli trzy tygodnie. Czas ten może się nieco wahać w zależności od uwarunkowań genetycznych i czynników środowiskowych. Wpływ na długość trwania cieczki ma również wielkość psa, kondycja układu rozrodczego i hormonalnego oraz ewentualne sąsiedztwo innych niekastrowanych suk. Jeśli cieczka przedłuża się do 4 tygodni, warto wybrać się do weterynarza i upewnić się, czy wszystko jest w porządku.
Cieczka występuje na ogół dwa razy do roku w odstępach około sześciu miesięcy. Zdarza się jednak czasem, że niektóre suki przechodzą cieczkę częściej. Z kolei dość często starsze suczki mają cieczkę tylko raz w roku. U psów natomiast nie występuje zjawisko menopauzy.
Kiedy pojawia się pierwsza cieczka u suki?
Moment pojawienia się pierwszej cieczki uznaje się za osiągnięcie dojrzałości płciowej suki. Od tego momentu jest ona w stanie zajść w ciążę i urodzić szczeniaki. Termin pierwszej cieczki jest kwestią indywidualną. Przyjmuje się, że pierwsza cieczka u suki pojawia się około 8 miesiąca życia, nie jest to jednak regułą. Wiele zależy od uwarunkowań genetycznych i od wielkości psa. Małe suczki dojrzewają szybciej niż samice ras dużych i olbrzymich. U doga niemieckiego chociażby do pierwszej rui może dojść nawet dopiero w wieku dwóch lat. Jeśli do tego momentu suka nie przeszła cieczki, należy skonsultować się z weterynarzem.
Etapy cieczki u psa
Cieczka jest jednym z czterech etapów cyklu rujowego. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że sama trwająca około 3 tygodnie cieczka, to tylko element całego cyklu. Aby jak najlepiej zrozumieć zmiany, jakie zachodzą w organizmie i zachowaniu suczki, należy wiedzieć, co dzieje się w poszczególnych etapach.
Proestrus
To wstępna faza cieczki, nazywana też okresem przedrujowym. Etap ten rozpoczyna się lekkim krwawieniem z dróg rodnych i trwa przez około 7 dni, choć zdarzają się przypadki, gdy trwa ona nawet 17 dni. W tym czasie u suczki zauważyć można już widoczne zmiany. Zaczyna zatem wypadać sierść, srom staje się opuchnięty i obrzęknięty, a z dróg rodnych wydziela się niewielka ilość krwi. Suki często zaczynają wylizywać sobie okolicę sromu. Zmianie może ulec również zachowanie – stają się rozdrażnione, nieobecne, często przestają słuchać opiekuna. Czasem suka może bardziej łasić się do właściciela lub przeciwnie – znane są przypadki, gdy suka wykazywała zachowanie agresywne. Suki w tej fazie zazwyczaj też są nadmiernie aktywne, tracą apetyt, a zwiększa im się pragnienie. W tym czasie suka wydziela feromony, które mają za zadanie zwabić samce. Nie jest to jednak odpowiedni moment na zapłodnienie. Dość często suka przepędza skuszonych zapachem samców.
Estrus (oestrus)
Czyli cieczka właściwa, w czasie której występuje owulacja. Suka jest więc już gotowa na zapłodnienie. Z dróg rodnych wypływa wydzielina, która stopniowo zmienia barwę z krwistej na różową bądź mleczną. Faza estrus trwa średnio 9 dni i to właśnie w tym czasie występuje duża szansa na zajście w ciążę.
Dioestrus
Jest okresem porujowym, który ma za zadanie podtrzymać ciążę, jeśli doszło do zapłodnienia. W tym czasie następuje produkcja progesteronu z ciałka żółtego. Wysoki poziom progesteronu utrzymuje się przez około 4-6 tygodni i to bez względu na to, czy suka zaszła w ciążę czy nie. Kiedy poziom progesteronu zaczyna spadać, wtedy do gry wkracza przysadka mózgowa, która wytwarza prolaktynę. Jest to hormon odpowiedzialny za produkcję mleka i pojawienie się instynktu macierzyńskiego. Nawet jeśli nie doszło o zapłodnienia, to organizm suki przygotowuje się do porodu. Wówczas często mamy do czynienia z ciążą urojoną.
Anestrus
To etap bezrujowy, zwany też ciszą hormonalną. W tym czasie organizm samicy przechodzi regenerację, by być gotowym do kolejnego cyklu.
Cieczka u psa jak wygląda – objawy cieczki
Najbardziej charakterystycznym i najłatwiejszym do zauważanie objawem cieczki jest krwista wydzielina z dróg rodnych. Suczka zostawia wówczas krwawe plamki w miejscu leżenia, ślady krwi można zauważyć również w okolicy podpuchniętego sromu i na tylnych łapkach. W pierwszej fazie cieczki znacząco wzrasta zainteresowanie suczką przez innych samców, chociaż ona jeszcze nie jest nimi zainteresowana i odgania je. Dopiero po kilku dniach suka także zaczyna ciągnąć w stronę psów i popiskiwać na ich widok. W czasie cieczki suczka znacznie częściej oddaje mocz. Robi to po to, by znaczyć teren swoim zapachem i przyciągać samców.
Podczas cieczki zmianie ulega także zachowanie suki. Może stać się rozdrażniona, rozkojarzona, niechętna do współpracy z opiekunem i słuchania go. Przestaje reagować na komendy – zwłaszcza gdy w pobliżu są inne psy. Niektóre suki w trakcie cieczki potrzebują więcej czułości ze strony człowieka, inne z kolei odsuwają się od właściciela, a nawet – w rzadszych przypadkach – mogą zachowywać się agresywnie.
Jak rozpoznać, że suka ma cieczkę:
- krwista wydzielina z dróg rodnych,
- obrzęk i opuchnięcie sromu,
- częste oddawanie moczu i znaczenie na spacerach,
- zainteresowanie innych psów suką,
- w drugiej fazie cieczki również suka mocno interesuje się psami, popiskuje na ich widok,
- charakterystyczne wyginanie ciała w łuk i przesuwanie ogona, by odsłonić srom (często dzieje się tak pod wpływem głaskania lub w obecności samca),
- suka staje rozdrażniona, rozkojarzona, przestaje słuchać opiekuna,
- czasem suczka doprasza się o więcej czułości od opiekuna, a w sporadycznych przypadkach może stać się agresywna.
Jak opiekować się suczką w trakcie cieczki?
Najważniejszą rolą opiekuna suczki przechodzącej cieczkę jest zadbanie o jej bezpieczeństwo. W tym czasie pod żadnym pozorem nie wolno puszczać suki luzem, ponieważ może ona uciec za psem. A to w konsekwencji może skończyć się niechcianą ciążą. Pamiętajmy, że w tym czasie suczką rządzą hormony, nawet więc spokojna i nigdy nie uciekająca samica może pobiec za psem. Dlatego przez kilka tygodni spacery powinny odbywać się wyłącznie na smyczy. Uważajmy też na psy biegające luzem.
Suka mająca cieczkę bywa rozkojarzona i nieposłuszna, jednak okażmy jej wyrozumiałość i zapewnijmy spokój. Cieczka to nie jest moment na uczenie nowych sztuczek. Zadbajmy za to o długie spacery w zacisznych miejscach, najlepiej gdzie nie biega wiele innych psów. W domu zachęcajmy suczkę do wspólnej zabawy, ale nic na siłę – jeśli woli leżeć, pozwólmy jej na to.
Niezwykle istotne w tym okresie jest utrzymanie czystości. Suczka pozostawia bowiem po sobie krwawe plamy w miejscach wypoczynku lub na podłodze. Jeśli do tej pory pies zawsze mógł leżeć z nami na kanapie, nie zabraniajmy jej tego. Zamiast zganiania z kanapy, lepiej pościelić sofę starym kocem lub położyć specjalne podkłady. Dobrym rozwiązaniem są także specjalne majtki dla suki. Można kupić gotowe majtki na cieczkę, a można też samemu stworzyć prowizoryczne majtki z tkaniny bawełnianej. Ważne, by regularnie zmieniać suczce te majtki.
Cieczka u psa a ciąża urojona
Omawiając temat cieczki nie sposób nie wspomnieć o ciąży urojonej, która jest następstwem rui. Nawet bowiem jeśli w czasie cieczki nie doszło do zapłodnienia, organizm samicy przygotowuje się do porodu i wykarmienia potomstwa. Mamy wówczas do czynienia ze zjawiskiem ciąży urojonej, którą przechodzi każda suka, ale nie każda znosi to źle. Nie u wszystkich niezapłodnionych suk następuje produkcja pokarmu w gruczołach mlekowych i nie u wszystkich pojawiają się zachowania terytorialne. Objawy ciąży urojonej są bardzo uciążliwe zarówno dla suki, jak i dla jej opiekunów. Wielokrotnie przechodzone ciąże urojone mogą zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworu sutka.
Cieczka u psa a ropomacicze
Poza ciążą urojoną i jej konsekwencjami dla zdrowia istnieje jeszcze jedno zagrożenie – ropomacicze. Z każdą kolejną cieczką w macicy suki gromadzi się wydzielina i nie wydobywa się w całości drogami rodnymi na zewnątrz. W macicy zatem kumuluje się coraz więcej wydzieliny, co może doprowadzić do zakażenia bakteryjnego i zapalenia macicy, czyli ropomacicza. W najniebezpieczniejszym przypadku dochodzi do stałego powiększania się macicy, a następnie jej pęknięcia. Wywołuje to krwotok wewnętrzny, wstrząs, a niestety często i śmierć.
Jak pozbyć się cieczki?
Zdecydowanie najlepszym i najskuteczniejszym sposobem na wyeliminowanie cieczki jest kastracja suki. Zabieg ten polega na trwałym chirurgicznym usunięciu macicy i jajników. Suczka staje się więc bezpłodna, a cykl rujowy znika. Pozbywamy się tym samym problemu z pilnowaniem suczki w trakcie cieczki i ewentualnym zapłodnieniem, a także wykluczamy ciążę urojoną i ropomacicze. Ważne jednak, by kastracji nie przeprowadzić zbyt wcześniej po cieczce, ponieważ może to doprowadzić do poważnych zaburzeń hormonalnych. Po cieczce należy odczekać trzy miesiące. Dla pewności warto zrobić przed kastracją badanie USG i badanie krwi sprawdzające poziom progesteronu w organizmie.
Poza kastracją istnieje jeszcze jedna opcja na brak cieczki u psa. Można sięgnąć po antykoncepcję hormonalną, która zablokuje cykl rujowy, a tym samym i cieczkę. Metoda ta jest odwracalna, a więc po skończeniu podawania leków hormonalnych suczka znowu będzie przechodzić cieczkę i ponownie stanie się płodna. Istnieją jednak badania, które sugerują, że przyjmowanie leków hormonalnych przez sukę może być jedną z przyczyn rozwoju raka sutka.