Nowotwory są śmiertelnym niebezpieczeństwem nie tylko dla ludzi, ale także dla zwierząt. Wiele psów zostaje dotkniętych chorobą nowotworową, a wśród najczęściej występujących jest rak sutka u suczek. Niezwykle ważne jest zatem, by wiedzieć, jak rozpoznać nowotwór i jakie działania podjąć w celu uratowania życia ukochanego pupila.
Co to jest rak sutka?
Według statystyk aż co czwarty pies cierpi z powodu nowotworu. Wskaźnik ten znacznie rośnie wraz z wiekiem i już wśród zwierząt powyżej 10 roku życia nowotwory są odpowiedzialne za połowę zgonów. Bez wątpienia jednym z najpowszechniejszych nowotworów jest rak sutka. Często mówi się o nim także jako guz listwy mlecznej, nowotwór sutka i nowotwór gruczołu mlekowego. Jest to nowotwór atakujący gruczoły mlekowe samic. Choroba ta prawie nie występuje zaś u samców. Guz listwy mlecznej lokuje się więc w obrębie sutków suczki. Początkowo jest on malutki i ledwo wyczuwalny, jednak dość szybko rośnie – zwłaszcza jeśli mamy do czynienia z guzem złośliwym.
Skąd się bierze guz listwy mlecznej?
Tak samo jak w przypadku wszystkich innych nowotworów – także u ludzi – nie jesteśmy w stanie określić jednej przyczyny powstawania guzów na listwie mlecznej. Zdarza się, że za skłonność do tworzenia się guzów odpowiadają czynniki genetyczne, podejrzewa się również dietę i stres, ale brak tu jeszcze badań. Z całą pewnością jednak wpływ na rozwój nowotworu sutków ma kastracja, a raczej jej brak.
Brak kastracji przyczyną nowotworu
Udowodniono, że rak sutka częściej dotyka suki niekastrowane lub wykastrowane w późniejszym wieku. Im wcześniej wykastrowana suczka, tym ryzyko pojawianie się nowotworu jest mniejsze. Szacuje się, że przy kastracji przeprowadzonej jeszcze przed pierwszą cieczką, szansa na rozwój nowotworu wynosi 0,005%. Kastracja po pierwszej cieczce podnosi ryzyko guza do 8%, a po drugiej cieczce do 25%. Oczywiście zdarzają się sytuacje, gdy nawet błyskawiczna kastracja nie uchroni suczki przed nowotworem, ale jak widać szanse na to są zdecydowanie mniejsze.
W jaki sposób kastracja może chronić przed guzem listwy mlecznej? Chodzi tu o zmiany, jakie zachodzą w organizmie suczki przy każdym cyklu rujowym. Należy wiedzieć, że bez względu na to, czy suczka została zapłodniona czy nie, jej organizm przygotowuje się do ciąży i porodu. Mamy wówczas do czynienia ze zjawiskiem zwanym ciążą urojoną. Nie wszystkie suczki wykazują objawy ciąży urojonej, ale zmiany hormonalne zachodzą już wszystkich samic. Ciąża urojona powoduje między innymi wytwarzanie pokarmu w gruczołach mlekowych, a w konsekwencji zapalenie sutków.
Warto też wiedzieć, że przy okazji każdej cieczki i cyklu rujowego w macicy suki zbiera się wydzielina, która po czasie może wywołać śmiertelnie niebezpieczne ropomacicze. Jednak przed ropomaciczem kastracja chroni całkowicie i nie ma tu znaczenia, kiedy została przeprowadzona.
Antykoncepcja hormonalna i jej wpływ na rozwój choroby
Na rozwój guza listwy mlecznej wpływ może mieć również stosowana antykoncepcja hormonalna. Po nią sięgają właściciele wówczas, gdy nie chcą wykastrować suki, a jednocześnie nie chcą, by zaszła ona w ciążę. Antykoncepcja hormonalna jest też odwracalna, zatem wybierają ją opiekunowie, którzy nie wiedzą jeszcze, czy będą chcieli rozmnażać swoje suki. Czasem kastracja nie jest także możliwa ze względu na stan zdrowia suczki – zwłaszcza w przypadku chorób serca. Narkoza bowiem byłaby zbyt dużym obciążeniem organizmu i zagrożeniem dla życia suczki. W takich wypadkach sięga się po leki hormonalne powodujące bezpłodność. Wszystko to jednak należy konsultować z weterynarzem i analizując za i przeciw, podjąć świadomą decyzję.
Guz listwy mlecznej – jak rozpoznać?
Nowotwór gruczołu mlekowego przez długi czas może nie dawać żadnych zauważalnych objawów. Najczęściej jako pierwszy objaw pojawia się mały i twardy guzek na brzuchu, klatce piersiowej lub w okolicy sutka. Na początek jest on ledwo wyczuwalny, z czasem zaczyna się powiększać. Guzki te mogą być całkowicie pod skórą, ale mogą też przybierać formę niewielkiej ranki lub strupka. Na ogół choroba zaczyna się od jednego guzka, dopiero z czasem może ich być więcej i mogą być rozsiane po niemal całym ciele.
W pierwszej fazie malutkie guzki nie przeszkadzają zwierzęciu w normalnym funkcjonowaniu. Z czasem jednak – wraz ze wzrostem – guz może boleć i powodować np. kulawiznę czy niechęć do leżenia na jednym boku. Jeśli mamy do czynienia ze sporych rozmiarów guzem, suczka może odczuwać dyskomfort, który będzie starała się minimalizować wylizywaniem okolicy guzka. Na tym etapie zauważenie guza nie będzie trudne. Tym bardziej, że po czasie zaczyna on dość szybko rosnąć i zmieniać kolor. Tak jak wcześniej był tylko grudką pod skórą, tak teraz jest już sporą zmianą często o zabarwieniu sinym, fioletowym bądź krwistym. Taki guz listwy mlecznej nie pojawia się jednak z dnia na dzień.
Wraz z postępującą chorobą dochodzą inne objawy. Jak przy każdej chorobie nowotworowej organizm zaczyna słabnąć. Pies może nie mieć już takiej energii, może odmawiać spacerów lub skracać te przechadzki. Bardzo często objawy te bywają mylone ze starzeniem się zwierzęcia. Pies może cierpieć na biegunki albo wymioty, a także tracić apetyt. Wiele symptomów zależy też od tego, czy mamy do czynienia z nowotworem złośliwym, który daje przerzuty. Jeśli pojawiają się przerzuty, objawy są konsekwencją tego, jaki organ został zaatakowany. Rak sutka najczęściej daje przerzuty do węzłów chłonnych i płuc. Psiak może mieć zatem trudności z oddychaniem, więcej dyszeć lub szybciej się męczyć.
Rak sutka – objawy
Podsumujmy zatem, jakie są możliwe objawy nowotworu listwy mlecznej, pamiętając jednocześnie, że nie wszystkie symptomy muszą się pojawić. Bardzo często bowiem dochodzi do sytuacji, gdy właściciele zauważają niepokojące objawy dopiero w momencie, gdy pies jest już bardzo słaby, a nowotwór zaatakował niemal cały organizm.
- niewielkie zgrubienie pod skórą w okolicy listwy mlecznej, które z czasem powiększa się,
- wylizywanie przez psa okolicy guza, co może świadczyć o bólu lub dyskomforcie,
- apatia, mniejsza energia, osłabienie,
- niechęć do spacerów,
- kulawizna, problemy z poruszaniem się,
- szybsze męczenie się, dyszenie, kłopoty z oddychaniem,
- brak apetytu,
- biegunki, wymioty,
- utrata masy ciała.
Większość z tych objawów pojawia się dopiero w zaawansowanej chorobie nowotworowej. Często też bywają one mylone z innymi chorobami. Tym bardziej, gdy opiekun nie zauważył guzka na brzuchu. Kulawizna rzadko kojarzy się z guzem lub przerzutami do płuc, w pierwszej kolejności stawia się na problemy ortopedyczne. Biegunki i wymioty zaś wiąże się z pasożytami, typu giardia czy tasiemiec.
Diagnostyka nowotworu listwy mlecznej
Jeśli tylko dostrzeżemy jakiekolwiek zgrubienie na ciele naszego pupila, jak najszybciej skonsultujmy się z weterynarzem. W przypadku nowotworu szybka reakcja daje większe szanse na wyzdrowienie. Lekarz weterynarii powinien dokonać badania palpacyjnego, a następnie wykonać badanie USG i kompleksowe badanie krwi. Weterynarz sprawdza szczegółowo całe ciało psa, ponieważ kolejne guzy mogą występować już w całym ciele, nie tylko w okolicy listwy mlecznej. Weryfikacji wymagają także węzły chłonne, które często są atakowane przez złośliwy nowotwór sutka. Zaleca się również RTG płuc, bo to ten narząd jest najbardziej narażony na przerzuty.
Jak leczyć nowotwór sutka?
Leczenie guza listwy mlecznej wymaga interwencji chirurgicznej. Im dłużej zwlekamy z zabiegiem, tym narażamy zwierzę na możliwe przerzuty i ból. Na ogół nie usuwa się samego guza, tylko całą listwę mleczną. Robi się tak, ponieważ rak sutka często się wznawia. Przed operacją zaleca się wykonanie badania krwi i echa serca. Operacja usunięcia guza bowiem wymaga całkowitego znieczulenia i należy wiedzieć, w jakim stanie jest serce pacjenta.
Ważne jest również wykonanie prześwietlenia płuc. Niestety często okazuje się, że rak zaatakował już płuca i wówczas wielu właścicieli nie decyduje się na operację. Z drugiej strony należy pamiętać, że rak sutka wywołuje ból i dyskomfort u psa, a operacja może pozwolić mu przeżyć ostatnie tygodnie czy miesiące w lepszym samopoczuciu.
Po wycięciu guza listwy mlecznej wraz z całą listwą, pobrany materiał weterynarz wysyła na badanie histopatologiczne. Po kilku tygodniach dostajemy z laboratorium wynik i dowiadujemy się, z jakim rodzajem guza mamy do czynienia. Przy łagodnych zmianach nowotworowych całkowita resekcja daje pomyśle rokowania. Jednak przy zaawansowanych zmianach należy się liczyć z możliwymi nawrotami i przerzutami. Złośliwy guz sutka odradza się bardzo szybko, dlatego też po operacji można stosować również chemioterapię.
Chemioterapia może znacząco spowolnić rozwój choroby, ale nie zawsze jest skuteczna. Jeśli doszło już do przerzutów, to chemia tylko osłabiłaby organizm. Warto też wziąć pod uwagę, że chemioterapia jest bardzo uciążliwa dla psa, a jeśli zostało mu niewiele czasu, może lepiej oszczędzić mu bólu związanego z działaniem silnej chemii. Sposób leczenia z pewnością trzeba skonsultować z dobrym onkologiem.
Rak sutka u psa – profilaktyka
Najlepszym sposobem na zminimalizowanie szans na pojawienie się nowotworu listwy mlecznej jest wczesna kastracja suki. Niestety nie zawsze mamy na to wpływ, zwłaszcza gdy adoptujemy już dorosłą sukę, która przeszła już kilka cieczek. Poza tym wczesna kastracja może wywołać niekorzystne zmiany hormonalne i behawioralne. Nie ma więc jednego złotego środka.
Na pewno powinniśmy systematycznie badać swojego psa. Warto wypracować z psem swego rodzaju rytuał i podczas głaskania czy zabawy szczegółowo sprawdzać skórę psa. Bardzo istotne także, by wykonywać regularne badania kontrolne krwi i USG. Podczas każdej wizyty w gabinecie dobrze jest poprosić weterynarza, by sam wymacał psa. Wprawione i doświadczone dłonie lekarza mogą bowiem wykryć coś, czego nie udało nam się dostrzec.