borelioza u psa

Borelioza u psa – objawy, leczenie, profilaktyka

Sezon na kleszcze z roku na rok się wydłuża, a na ataki tych pajęczaków jesteśmy narażeni przez większość miesięcy. Najbardziej łakomym kąskiem dla kleszczy są psy, które biegając po trawie stanowią łatwy łup. Kleszcz u psa może być niezwykle niebezpieczny, ponieważ może przenosić groźne choroby. Jedną z częściej występujących jest borelioza u psa. Wyjaśniamy, jak rozpoznać objawy boreliozy, jak ją leczyć i jak zapobiegać chorobom odkleszczowym.


Czym jest borelioza u psa?

O tym, czym są kleszcze oraz w jaki sposób żerują pisaliśmy już w artykule Kleszcz u psa. Wspomnijmy tylko, że kleszcze są pasożytami żywiącymi się krwią i aby przetrwać potrzebują innego organizmu. Istnieje kilkadziesiąt gatunków kleszczy, które nieco różnią się od siebie wyglądem i miejscem bytowania, natomiast należy podkreślić, że każdy kleszcz może być niebezpieczny zarówno dla człowieka, jak i dla psa. Kleszcze przenoszą wiele chorób, a do najpopularniejszych należy borelioza.

Borelioza u psa to choroba wywołana bakteriami z grupy Borrelia, a dokładnie trzema genogatunkami: Borrelia burgdorferi, Borrelia garinii bądź Borrelia afzelii. W Polsce boreliozę przenosi przede wszystkim kleszcz pospolity i kleszcz jeżowy. Ze względu na to, że boreliozę powodują krętki bakterii, choroba ta nazywana jest także krętkownicą kleszczową lub chorobą z Lyme, ponieważ pierwszy przypadek tej choroby opisano w Old Lyme w stanie Connecticut. Niebezpieczne dla psa, ale i dla człowieka są dorosłe kleszcze posiadające krętki, jak również ich postaci larwalne, praktycznie niewidoczne dla ludzkiego oka. Warto tu podkreślić, że nie każdy kleszcz jest nosicielem choroby, każdy jednak powinien zapalić nam lampkę ostrzegawczą.

Przyczyny boreliozy

Gdy psa ugryzie zakażony bakterią Borrelia kleszcz, stopniowo wprowadza on krętki do nakłutej rany. W miejscu wgryzienia się kleszcza często pojawia się zaczerwienienie bądź krosta, czasem także tworzy się czerwony pierścień wokół rany. Niestety, równie często gołym okiem nie widać żadnej ranki, co utrudnia późniejszą diagnostykę.

Po czasie zarazki uwolnione przez kleszcza do rany przedostają się do krwi, a w dalszej kolejności do narządów wewnętrznych. Czas ma tu kluczowe znaczenie, ponieważ uważa się, że kleszcz może zarazić psa dopiero po 24 godzinach. Niektórzy podają nawet, że dopiero po 50 godzinach żerowania na psie pajęczak może wprowadzić zarazki do organizmu, my zalecamy jednak przestrzegać tego bardziej rygorystycznego terminu. Oznacza to wszystko, że jeśli w porę zauważymy kleszcza u psa i szybko go wyjmiemy w całości, to jest duża szansa, że pies pozostanie zdrowy nawet jeśli kleszcz był nosicielem.

przyczyny boreliozy

Kleszcze przenoszą wiele groźnych chorób, w tym boreliozę. 

Borelioza u psa – objawy

Okres inkubacji, czyli czas od momentu wprowadzenia bakterii do organizmu do wystąpienia pierwszych objawów, wynosi od 2 do 5 miesięcy. Tym samym więc opiekun psa może wcale nie połączyć ugryzienia przez kleszcza kilka miesięcy temu z pogorszeniem stanu zdrowia zwierzęcia. Znacząco utrudnia to zatem postawienie prawidłowej diagnozy. Ponadto typowe objawy choroby pojawiają się zaledwie u 5-10% chorych psów, co czyni boreliozę jedną z najbardziej podstępnych chorób.

Borelioza może dawać bardzo różne symptomy ze względu na genogatunek bakterii wywołującej chorobę. Na objawy wpływ ma również to, który narząd wewnętrzny został zaatakowany przez krętki oraz jak silny jest układ odpornościowy psa.

borelioza u psa objawy

Objawy stawowe boreliozy

Jeśli za rozwój boreliozy odpowiedzialne są krętki Borrelia burgdorferi, to najczęściej objawy dotyczą układu mięśniowo-stawowego. Postać stawowa jest jednocześnie najbardziej charakterystyczną formą boreliozy. Początkowo pies zaczyna się gorzej czuć – staje się ospały, osłabiony i traci apetyt, zjada zdecydowanie mniejsze porcje niż dotychczas. Taki stan może trwać u psa kilka dni, a nawet kilka tygodni aż do moment wystąpienia objawów stawowych. Na skutek namnażania się bakterii w obrębie stawu dochodzi do stanu zapalnego. Najczęściej zaatakowany jest staw będący najbliżej miejsca wkłucia się kleszcza i transmisji bakterii. U psa widoczna staje się kulawizna i obrzęk. Z czasem objawy nasilają się, pies ma coraz większe trudności z poruszaniem, a zapalenie może przenosić się na sąsiadujące stawy.

Objawy neurologiczne boreliozy

Inaczej przebiega borelioza u psa wywołana przez Borrelia garinii. Ta odmiana boreliozy atakuje przede wszystkim układ nerwowy. Na skutek infekcji dochodzi do zapalenia opon mózgowych, mózgu i rdzenia kręgowego. Najczęstsze objawy boreliozy u psa wtedy to: drgawki, przeczulica, zaburzone czucie głębokie. Może także występować niezborność ruchowa, porażenie nerwu twarzowego, a także napady padaczkowe. Często zaobserwować można nagłą zmianę zachowania psa, który staje się agresywny wobec przedmiotów, innych zwierząt, a nawet wobec swojego opiekuna. Chociaż bakterie w tej formie boreliozy namnażają się głównie w układzie nerwowym, to jednak mogą wyrządzić spore szkody również w wątrobie i wywołać jej zapalenie.

Objawy skórne boreliozy

Z kolei bakterie Borrelia afzelii powodują zanikowe zapalenie skóry. Poza dolegliwościami skórnymi pies ma również gorączkę i powiększone węzły chłonne.

Inne objawy boreliozy u psa

Powyżej wymieniliśmy objawy choroby ze względu na trzy genogatunki bakterii Borrelia. Warto tu jednak podkreślić raz jeszcze, że borelioza u psa zazwyczaj nie daje specyficznych symptomów pozwalających szybko zdiagnozować schorzenie. Często psy mają przez długi czas tylko pogorszony nastrój, mają mniejszy apetyt i nie bardzo chcą wychodzić na spacery. Takiej apatii psu towarzyszy gorączka, która jednak może być objawem wielu innych chorób czy stanów zapalnych.

Jeśli krętki bakterii namnożyły się na przykład w okolicy serca, to charakterystycznym objawem jest blok przedsionkowo-komorowy. Taki blok sercowy jest niezwykle trudny do zdiagnozowania.

Borelioza może doprowadzić także do ostrego kłębuszkowego zapalenia nerek. Dochodzi do tego zazwyczaj po pojawieniu się dolegliwości stawowych. Niestety, mechanizm rozwijania się zapalenia nerek z powodu boreliozy jest niejasny. Prawdopodobnie przyczyną są kompleksy immunologiczne, które blokują kłębuszki nerkowe i tym samym nie pozwalają na prawidłową filtrację krwi. Objawia się to przede wszystkim obrzękiem ciała.

objawy boreliozy u psa

Apatia, zmęczenie i brak apetytu u psa to częste objawy boreliozy. 

Do czego prowadzi borelioza u psa?

Borelioza jest niebezpieczną chorobą i brak jej leczenia może mieć bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia i życia psa. Z racji tego, że borelioza rozwija się po cichu przez nawet kilka miesięcy, może wywołać spore spustoszenie w organizmie. Skutki boreliozy u psa to między innymi:

  • Problemy z poruszaniem się,
  • Zapalenie nerek,
  • Zapalenie wątroby,
  • Porażenie układu nerwowego,
  • Zapalenie mięśnia sercowego,
  • Posocznica (sepsa),
  • Śmierć.

Jak rozpoznać boreliozę

Niespecyficzne objawy imitujące inne schorzenia i rozwijające się skrycie przez wiele tygodni znacząco utrudniają rozpoznanie boreliozy. Zazwyczaj do weterynarza z psem zgłaszamy się, gdy apatia, gorączka i brak apetytu utrzymują się przez długi czas i powoli zaczynają dochodzić objawy bardziej niepokojące jak kulawizna. Diagnostyka opiera się zatem głównie na wywiadzie z opiekunem psa i próbie dojścia do tego, czy w przeszłości pies miał kleszcza. Gdy weterynarz podejrzewa boreliozę, to zleca badanie krwi, które pozwala określić etap choroby na podstawie stosunku przeciwciał IgG do IgM.

Borelioza u psa zostaje zdiagnozowana na podstawie potwierdzenia czterech czynników:

  1. Wystąpienie objawów typowych dla boreliozy.
  2. Obecność kleszcza u psa w przeszłości.
  3. Obecność przeciwciał przeciwko bakteriom Borrelia w surowicy krwi.
  4. Pozytywna reakcja organizmu na zastosowane leczenie na boreliozę.

Borelioza u psa – leczenie

Leczenie boreliozy odbywa się przede wszystkim przy użyciu antybiotykoterapii. Najczęściej stosowanym lekiem jest doksycyklina i podaje się ją przez około 3-4 tygodnie. W przypadku bardzo młodych psów lub uczulonych na tę grupę antybiotyków, weterynarz przepisuje amoksycylinę. Jak w przypadku wszystkich antybiotyków – tak u zwierząt, jak i u ludzi – nie wolno przedwcześnie kończyć antybiotykoterapii nawet w przypadku szybkiej poprawy zdrowia. Absolutnie nie podajemy też żadnych leków bez konsultacji z weterynarzem, wiele z leków stosowanych przez ludzi może być śmiertelnie niebezpieczna dla czworonogów.

Walka z boreliozą jest długa i nawet po zakończonym leczeniu w organizmie psa mogą pozostać krętki bakterii. Wówczas mamy do czynienia z postacią przewlekłą boreliozy, która wymaga dalszego leczenia pod okiem lekarza weterynarii.

Ze względu na to, że borelioza jest chorobą wielonarządową, która wywołuje zwiększoną reakcję immunologiczną organizmu na obecność bakterii, poza antybiotykami zaleca się również podawanie leków przeciwzapalnych. Borelioza może mocno wyniszczyć organizm, dlatego po zakończonej terapii warto pomyśleć o suplementacji. Wsparcia będą potrzebowały na pewno obciążone nerki i wątroba. Także kilkutygodniowa antybiotykoterapia wyjaławia układ pokarmowy, dobrze więc zadbać o odżywczą i łagodną dietę oraz o dobrane przez weterynarza suplementy.

leczenie boreliozy

Każdy kleszcz może być niebezpieczny i trzeba go jak najszybciej wyjąć i rozpocząć ewentualne leczenie boreliozy. 

Zapobieganie boreliozie

Dużo lepiej zapobiegać boreliozie niż ją leczyć, choć ciężko w pełni uchronić się przed kleszczami. Pajęczaki te coraz lepiej przystosowują się do zmian środowiskowych i opanowują coraz większe tereny. Dlatego tak ważne jest, by zabezpieczać psa przed kleszczami. Dostępnych jest wiele środków przeciw ektopasożytom, do najpopularniejszych należą obroże i krople na kleszcze oraz tabletki na kleszcze sprzedawane w gabinecie weterynaryjnym. Najważniejsze, aby dobrać skuteczny środek na kleszcze dla swojego psa i regularnie go aplikować. Pamiętajmy, że sezon na kleszcze z roku na rok wydłuża się, a im łagodniejsza zima, tym więcej kleszczy nawet w styczniu i lutym. Przełom lutego i marca to już wysyp kleszczy i niestety psów chorych na boreliozę czy babeszjozę.

Szczepionka na boreliozę

Formą profilaktyki przeciwko chorobie jest również szczepionka na boreliozę dla psa. Jest ona określana jako bezpieczna, można ją podawać nawet sukom w ciąży i szczeniętom już od 12 tygodnia życia. Po 3-5 tygodniach należy doszczepić psa, a niektórzy weterynarze zalecają dodatkową trzecią dawkę po 6 miesiącach od podania drugiej. Przypominające szczepienie przeciw boreliozie trzeba przypominać co roku, wtedy już w jednej dawce. Należy zdawać sobie sprawę, że szczepionka nie chroni w 100% przed chorobą, a w przypadku zachorowania psa na boreliozę diagnostyka jest jeszcze trudniejsza ze względu na obecność przeciwciał we krwi na skutek szczepienia.

Najlepszą profilaktyką przed boreliozą i innymi chorobami odkleszczowymi jest zawsze zabezpieczenie psa i sprawdzanie go po każdym spacerze. Żaden środek na kleszcze bowiem nie chroni w pełni przed pasożytami, im szybciej pozbędziemy się kleszcza u psa, tym większa szansa, że pajęczak nie zdąży wprowadzić toksycznych substancji do krwiobiegu psa. Jeśli obawiamy się sami wyjąć kleszcza, zawsze możemy udać się do weterynarza, który sprawnie pozbędzie się kleszcza i oczyści miejsce ugryzienia. O tym, jak wyjąć kleszcza psu możecie przeczytać również we wspomnianym już wcześniej artykule Kleszcz u psa.