Środki na kleszcze – jak uchronić psa przed kleszczami?

Z roku na rok kleszcze stanowią coraz większe utrapienie dla opiekunów psów. Stosowane dotąd metody nagle przestają działać, a psy narażone są na niezwykle groźne choroby odkleszczowe. Jak zatem zabezpieczyć swojego pupila przed niechcianymi pasażerami i jakie środki na kleszcze wybrać?

Kleszcz u psa – podstawowe informacje

W myśli zasady „poznaj wroga” przedstawiamy kilka najważniejszych informacji o kleszczach. Na świecie istnieje kilkadziesiąt gatunków kleszczy, z czego w Polsce najczęściej występuje kleszcz pospolity, kleszcz łąkowy i kleszcz psi. Te malutkie pajęczaki klasyfikowane są jako pasożyty, ponieważ aby przetrwać, muszą znaleźć innego żywiciela. Podobnie jak komary żywią się krwią, jednak potrzebują tej krwi znacznie więcej niż komary. Kleszcze czyhają na swoją ofiarę przede wszystkim w trawach i krzakach, a przyciąga je ciepło zbliżającego się osobnika.

Jak już kleszcz wskoczy na psa, to wędruje po całym ciele w poszukiwaniu najdogodniejszego miejsca. Kleszcze uwielbiają miejsca ciepłe i wilgotne, szukać ich należy zatem przede wszystkim w okolicach uszu, oczu, karku i szyi, w pachwinach, zgięciach łap, między palcami i pod ogonem. Choć tak naprawdę musimy zdawać sobie sprawę, że kleszcz może wbić się wszędzie. Użądlenie kleszcza jest bezbolesne, ponieważ jego ślina zawiera środek znieczulający. Najczęściej kleszcz żeruje na swojej ofierze przez kilka dni aż opije się tak bardzo, że sam odpadnie. Oczywiście pod warunkiem, że nie wyjmiemy kleszcza wcześniej.

Choroby przenoszone przez kleszcze

Dlaczego kleszcze są tak groźne? Ponieważ przenoszą liczne choroby odkleszczowe, które mogą skończyć się śmiercią zwierzęcia i to w krótkim czasie. Spore żniwo zbiera zwłaszcza babeszjoza, która wybija się od kilku lat na czoło listy najczęstszych chorób wywołanych przez kleszcze. Babeszjoza atakuje czerwone krwinki i błyskawicznie wyniszcza organizm psa. Brak właściwego rozpoznania objawów i brak szybkiej reakcji niestety często kończy się śmiercią zwierzęcia.

Do innych występujących w Polsce chorób odkleszczowych należą: borelioza, odkleszczowe zapalanie mózgu, erlichioza i anaplazmoza. Wszystkie mocno osłabiają psa, doprowadzają do uszkodzenia układu nerwowego i ważnych narządów, a w konsekwencji mogą prowadzić do śmierci.

Niepozorny kleszcz może przenosić śmiertelnie niebezpieczne choroby. 

Objawy choroby wywołanej przez kleszcze

Każda z chorób odkleszczowych nieco różni się od siebie, można jednak wyróżnić najczęstsze objawy im towarzyszące:

• obrzęk w miejscu ugryzienia, zaczerwienienie,
• brak apetytu,
• apatia,
• gorączka,
• kulawizna i problemy z poruszaniem się,
• krwisty kolor moczu (przy babeszjozie),
• mocne i nagłe osłabienie.

Na co zwrócić uwagę przy wyborze środka na kleszcze?

Dostępnych środków na kleszcze jest sporo, jak więc wybrać odpowiedni dla swojego psa? Warto poznać specyfikę działania poszczególnych preparatów, ich wady i zalety i wtedy decydować. Zawsze dobrze też skonsultować to ze swoim weterynarzem, który może przekazać cenne wskazówki. Z pewnością należy pamiętać o jednym – to, że u innych psów dany środek się sprawdza, nie znaczy, że sprawdzi się u naszego pupila. Mało tego – preparat, którego używaliśmy rok temu, może przestać być skuteczny np. na skutek uodpornienia się kleszczy na konkretną substancję czynną.

Środki na kleszcze – jakie substancje czynne przeciwko kleszczom?

Na rynku istnieją róże środki na kleszcze. Do najczęściej stosowanych należą obroże, krople i tabletki na kleszcze. Zatem analizując różne sposoby na kleszczce trzeba wziąć pod uwagę, jaki rodzaj ochrony będzie najwygodniejszy dla naszego czworonoga i dla nas. Trzeba sobie bowiem zdawać sprawę, że wszystkie substancje czynne są toksycznymi środkami i człowiek nie powinien mieć z nimi bliskiego kontaktu.

I tak np. pies noszący obrożę na kleszcze lub zakropiony nie powinien spać z właścicielem w łóżku. Po każdym kontakcie z psem powinno się również dokładnie umyć ręce. Szczególnie uważać należy na zabawy psa z dzieckiem i pod żadnym pozorem nie pozwalać na wspólne spanie. Zatem w przypadku małych dzieci w domu najlepszą metodą wydają się być tabletki na kleszcze.

Uważać powinni również kociarze, ponieważ niektóre substancje mogą być śmiertelnie niebezpieczne dla kotów. Najgroźniejsza jest permetryna, dlatego w domu, w którym mieszka pies z kotem, nie wolno używać obroży i kropel z permetryną. Pamiętajmy też, że zabronione jest zabezpieczanie kota środkami przeznaczonymi dla psów. Może się to bowiem skończyć tragicznie.

Dobór środka na kleszcze powinien być skonsultowany z weterynarzem zawsze w przypadku zwierząt starszych, chorych i przyjmujących jakieś leki. Są bowiem substancje czynne, które mogą wejść w niepożądaną reakcję z lekami lub obciążyć dodatkowo narządy (zwłaszcza wątrobę).

Do najczęściej stosowanych substancji czynnych w środkach na kleszcze należą:

• permetryna,
• imidaklopryd,
• flumetryna,
• deltametryna,
• propoksur,
• fipronil,
• dinotefuran,
• pyriproksyfen,
• fluralaner,
• sarolaner,
• afoskolaner.

Środki na kleszcze – preparaty typu spot-on (krople)

Powszechne w użyciu są krople na kleszcze, czyli preparaty spot-on. Płynna substancja zamknięta w specjalnej pipecie umożliwia zakropienie skóry psa na karku i między łopatkami. Nie wolno kropić miejsce, które pies jest w stanie polizać, ponieważ może dojść do zatrucia. Trzeba też pamiętać, że dwa dni przed kropieniem i dwa dni po pies nie powinien się kąpać, bo osłabi to znacząco działanie kropli. Krople mogą nie zdawać egzaminu u psów z długą sierścią i gęstym podszerstkiem.

Jak działają krople na kleszcze?

Krople na kleszcze działają mniej więcej 4 tygodnie i trzeba pamiętać o kolejnych dawkach. Preparaty typu spot-on wnikają do naczyń krwionośnych i rozchodzą się po całym ciele psa. Nie ma więc obaw, że krople będą chronić tylko miejsce zakropienia. Krople na kleszcze nie odstraszają pasożytów, więc nikogo nie powinien zaskoczyć fakt, że po psie będą chodzić kleszcze. Działanie kropli polega na uśmierceniu w czasie do 48 godzin już wbitego kleszcza. Jeśli zatem znajdziemy na psie kleszcza nie musi to oznaczać, że krople nie są skuteczne.

Gęste futro może stanowić przeszkodę dla skuteczności kropli na kleszcze. 

Krople na kleszcze – najpopularniejsze środki na kleszcze spot-on

Wybór preparatów spot-on jest dość duży i różne krople wykorzystują odmienne substancje czynne. Warto zwracać uwagę na substancję czynną, by wiedzieć, która sprawdza się u naszego pupila. Przypominamy też, że u psów mieszkających z kotem nie wolno stosować kropli z permetryną.

Do znanych i bardzo często używanych kropli należą środki z fipronilem, czyli Fiprex, Effipro i Frontline. Coraz częściej zauważa się jednak, że jedna substancja czynna już nie wystarczy i mimo ochrony pies łapie dużo kleszczy. Można wtedy spróbować kropli posiadającymi dwie substancje czynne, jak Advantix. Krople Advantix zawierają dwie substancje czynne – imidaklopryd i permetrynę. Jeszcze mocniejszą ochronę teoretycznie zapewniają krople z aż trzema substancjami zabijającymi kleszcze. Krople Sabunol zawierają imidaklopryd, permetrynę i pyriproksyfen, natomiast krople Vectra 3D obok permetryny i pyriproksyfenu mają jeszcze dinotefuran.

Warto pamiętać, że żadne środki toksyczne nie pozostają obojętne dla psiego organizmu, dlatego po silniejszą ochronę należy sięgać wtedy, gdy stosowana dotychczas nie wystarcza. Jeśli zatem krople z jedną substancją czynną są skuteczne u naszego pupila, nie ma co kombinować i dokładać innych środków.

Środki na kleszcze – obroża dla psa

Drugim rodzajem ochrony przed pasożytami jest obroża na kleszcze dla psa. Takie obroże są zazwyczaj bezzapachowe i nie drażnią psa. Założona obroża na kleszcze nie powinna być za luźna, ale też i za ciasna. Przy wyborze obroży warto zwrócić uwagę na wygląd i sposób zapięcia obroży. Niektóre obroże są bowiem śliskie i mają słabe zapięcie, nie sprawdzą się więc przy energicznych psach. Takie obroże łatwo też zgubić podczas spaceru. Lepiej zatem sięgnąć po takie z dodatkowymi zabezpieczeniami przed przypadkowym zdjęciem obroży lub przed uduszeniem się zwierzęcia.

Jak działa obroża na kleszcze?

Działanie obroży przeciw kleszczom polega na systematycznym uwalnianiu się substancji czynnych i unieszkodliwianiu wbitych pasożytów. Zadaniem obroży jest więc uśmiercenie wbitego kleszcza, tak by nie zdążył wprowadzić do psiego organizmu chorobotwórczych drobnoustrojów. Może się zatem zdarzyć, że mimo noszenia obroży kleszcz ugryzie psa, ale powinien on szybko zasuszyć się i odpaść sam. Część obroży na kleszcze ma też za zadanie odstraszanie kleszczy i komarów. Pamiętajmy bowiem, że ukąszenia komarów również są uciążliwe dla psa, a zdarzają się już przypadki zachorowań psa na dirofilariozę, czyli chorobę przenoszoną właśnie przez komary.

Obroża na kleszcze działa około 6 miesięcy. Niektóre obroże działają trochę dłużej, inne trochę krócej, jednak nie zmienia to faktu, że obroża na kleszcze daje spokój na dłuższy czas. To bez wątpienia najdłużej działający środek na kleszcze i przez to tak lubiany przez opiekunów psów. Należy jednak obserwować skórę psa po założeniu obroży, bo spora grupa czworonogów cierpi po czasie na różne reakcje alergiczne.

Obroża na kleszcze dla psa – jaka najlepsza?

Bez wątpienia do najpopularniejszych środków na kleszcze należy obroża Foresto. W swoim składzie zawiera dwie substancje czynne – imidaklopryd i flumetrynę. Obroża jest skuteczna przez 8 miesięcy, co czyni ją najdłużej działającym środkiem na kleszcze. Jest też solidnie wykonana i posiada mocne zapięcie.

Od tej samej firmy jest też obroża Kiltix, która posiada flumetrynę i propoksur. Z kolei permetrynę posiada obroża Happs. Ta obroża jednak jest dość cienka i śliska oraz ma mało solidne zapięcie, może więc nie sprawdzić się przy większych i bardziej energicznych psach. Natomiast obroże Deltatic i Prevendog opierają się o deltametrynę, której zadaniem jest zwalczanie i odstraszanie nie tylko kleszczy, ale i komarów. Deltatic i Prevendog posiadają również zabezpieczenie przed przypadkowym ściągnięciem obroży.

Środki na kleszcze – tabletki na kleszcze

Od kilku już lat coraz większą popularnością cieszą się tabletki na kleszcze dla psa. Specjalną doustną tabletkę kupuje się wyłącznie w gabinecie weterynaryjnym. Wokół tabletek na kleszcze narosło sporo mitów, przez co wiele osób obawia się je stosować u swoich psów. Tabletkom zarzuca się przede wszystkim uszkadzanie wątroby. Nie ma jednak żadnych badań potwierdzających takie skutki uboczne. Z całą pewnością jednak weterynarze odradzają stosowanie tabletek u psów z chorą wątrobą. Właśnie dlatego tabletki można kupić tylko u weterynarza – żeby mógł on stwierdzić, czy u danego psa tabletka jest bezpieczna. Tabletki uchodzą też za najskuteczniejsze środki zabijające kleszcze.

Jak działa tabletka na kleszcze?

Tabletki na kleszcze występują pod postacią miękkich i sporej wielkości tabletek do żucia. Na ogół smakują one psom, a w razie odmowy spożycia można tabletkę schować w jakiś smakołyk (pasztet, puszkę mięsną). Zjedzona tabletka szybko uwalnia substancje zabijające kleszcze do krwioobiegu. Tabletki na kleszcze nie odstraszają kleszczy, ale mają za zadanie uśmiercić je po ugryzieniu i uchronić przed zakażeniem chorobami odkleszczowymi. Oznacza to, że po psie nadal mogą chodzić kleszcze, mogą one się wczepiać, ale powinny dość szybko obumierać i odpadać.

Tabletka na kleszcze działa od miesiąca do trzech miesięcy w zależności od konkretnej tabletki. Występują w kilku wariantach dopasowanych do wagi psa. Nie wolno podawać zbyt silnej tabletki (np. przeznaczonej dla psa ważące 30 kg) dla małego psiaka poniżej 10 kg. Ważne też, by nie dawać tabletki szczeniętom i chorym psom, u których może dojść do pogorszenia stanu zdrowia po tabletce.

Warto wiedzieć, że tabletki na kleszcze działają również przeciw pchłom oraz pomagają przy nużycy i świerzbowcu. Tabletki na kleszcze sprawdzają się w domu z dziećmi i kotami, ponieważ nie ma bezpośredniego kontaktu z substancją czynną, tak jak w przypadku obroży i kropel. Takie tabletki są też dobrym rozwiązaniem w przypadku psów nie lubiących dotyku i majstrowania przy szyi.

Tabletki na kleszcze na ogół są łakomym kąskiem dla psa i chętnie je zjadają. 

Tabletki na kleszcze – jakie wybrać?

Obecnie na rynku najbardziej znane są trzy rodzaje tabletek przeciw kleszczom. Pierwsza z nich to Bravecto, której głównym składnikiem jest fluralaner. Bravecto działa do 3 miesięcy, zapewnia więc najdłuższą ochronę przeciwkleszczową ze wszystkich tabletek. Tabletka Bravecto była pierwszym tego typu środkiem, który zaczął być powszechnie stosowany i wokół niego nazbierało się wiele negatywnych opinii. Weterynarze jednak nie potwierdzają takich rewelacji, nie dostrzegają pogorszenia stanu zdrowia psa na skutek przyjmowania tabletek. Psy latami stosują Bravecto i nic im się nie dzieje, zawsze jednak należy kontrolować stan zdrowia u lekarza weterynarii.

Drugim rodzajem tabletek jest Simparica, której substancją czynną jest sarolaner. Simparica uśmierca kleszcze przez miesiąc. Również przez 4 tygodnie skuteczne działanie przeciwkleszczowe wykazują tabletki NexGard z substancją czynną afoksolaner. Tabletki NexGard mają kilka odmian i warto, by o wyborze konkretnej dla naszego psa zdecydował weterynarz.

Inne środki na kleszcze u psa

Zdecydowanie krople, obroże i tabletki to najpopularniejsze i najskuteczniejsze środki na kleszcze. Istnieją jednak jeszcze inne sposoby na kleszcze, które warto omówić. Tym bardziej, że mogą one stanowić dodatek do podstawowej ochrony przed kleszczami w postaci wspomnianych kropli, obroży czy tabletek. Warto natomiast pamiętać, by nigdy nie łączyć ze sobą preparatów z tą samą substancją czynną.

Spray na kleszcze zamiast kropli

Jedną z alternatyw zabezpieczania psa przed kleszczami jest spray zabijający pasożyty. Znanym sprayem o takim samym działaniu co krople jest chociażby Fiprex spray na bazie fipronilu. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że przy większym psie zaaplikować należy grubo ponad kilkadziesiąt psiknięć. Zatem przy dużych psach lepiej wybrać krople. Tym bardziej, że wiele psów nie przepada za rozpylaniem czegokolwiek nad sobą, a już tym bardziej mogą się zniecierpliwić przy 100 psiknięciach. No i kto by to liczył…

Naturalny spray na kleszcze

Popularnością zaś cieszy się naturalny spray na kleszcze Totobi. Działa on jak ochronna moskitiera na psie przed insektami. W skład mgiełki Totobi wchodzą między innymi: olejek goździkowy, olejek lawendowy, roślinny emolient i roślinna arginina. Zadaniem sprayu Totobi jest odstraszanie kleszczy i komarów na spacerze. Totobi działa przez około 4 godziny po aplikacji. Naturalny skład nie stanowi zagrożenia dla psa i człowieka.

Minusem jest fakt, że mgiełki Totobi należy używać przed każdym wyjściem z domu. Nie poleca się stosowania naturalnej mgiełki jako jedynej ochrony przed kleszczami, ale może stanowić bardzo dobre uzupełnienie innych środków. Zwłaszcza, że Totobi ma odstraszać, a środki na kleszcze typu spot-on czy tabletki uśmiercają już wbite kleszcze.

Czystek na kleszcze u psa

Dość sporą popularnością cieszy się czystek dla psa, czyli ziołowy suplement. Czystek dla psa występuje najczęściej pod postacią proszku, który dodaje się do karmy. Coraz częściej kupić można już gotowe smakołyki z dodatkiem czystka. Zadaniem czystka jest zmiana zapachu psa, tak by stał się nieatrakcyjny dla kleszczy. Aby jednak do tego doszło, potrzeba sporo czasu. Zdecydowanie odradzamy stosowanie czystka dla psa jako jedynej ochrony przed kleszczami. Może być za to dobrym środkiem uzupełniającym ochronę przed kleszczami. Przed rozpoczęciem podawania jakichkolwiek suplementów warto jednak zaczerpnąć porady weterynarza.

Tickless Pet na kleszcze

Ciekawą opcją, która dość niedawno pojawiła się na rynku, jest Tickless Pet. Jest to mały breloczek przyczepiany do obroży psa lub szelek. Urządzenie to emituje impulsy ultradźwiękowe o częstotliwości 40 kHz. Impulsy są całkowicie nieszkodliwe dla ludzi, psów i kotów, ale za to blokują główny narząd zmysłowy kleszczy, czyli narząd Hallera. Kleszcze potrzebują go przede wszystkim do namierzania ofiary. Zadaniem breloka Tickless jest więc zdezorientowanie kleszcza, by nie mógł on wyczuć żywiciela i wczepić się w niego.

Urządzenie Tickless Peet działa przez minimum 6 miesięcy i stanowi interesujący dodatek do podstawowej ochrony przed kleszczami.

Środki na kleszcze nie dają 100% gwarancji, trzeba więc codziennie sprawdzać sierść psa. 

Jaki środek na kleszcze wybrać – podsumowanie

Sposobów na kleszcze jest sporo i jest w czym wybierać. Przy doborze konkretnej metody warto wziąć pod uwagę stan zdrowia psa, rodzaj sierści, tryb aktywności oraz to, czy pies będzie miał kontakt z dziećmi i kotem. Należy też pamiętać, że są miejsca, które stanowią istne siedlisko kleszczy i jeśli nasz pies często będzie hasał w pobliżu, będzie potrzebował silniejszej ochrony. Coraz częściej weterynarze sugerują już, że pojedyncza ochrona nie wystarcza. Kleszczy jest coraz więcej, coraz więcej z nich jest nosicielami groźnych chorób i coraz częściej zauważyć można zjawisko uodparniania się na daną substancję.

Zdecydowanie warto decydować się na łączoną ochronę, czyli jeden ze środków mocniejszych (krople, obroże, tabletki) razem ze sprayem odstraszającym lub Ticklessem. Niestety, nawet to nie gwarantuje całkowitej ochrony. W miejscach zwiększonego występowania kleszczy czasem trzeba postawić np. na obrożę i tabletkę bądź krople. Na pewno jednak najpierw należy zasięgnąć porady weterynarza. Środki na kleszcze nie pozostają obojętne dla organizmu psa i wielu opiekunów obawia się skutków ubocznych. Należy jednak uzmysłowić sobie, że znacznie groźniejsze dla zdrowia i życia psa są choroby odkleszczowe. Babeszjoza może zabić psa w kilka dni. Odpowiednio dobrana ochrona przed kleszczami więc ratuje życie naszych ukochanych czworonogów.

Bez względu też na to, ile preparatów na kleszcze stosujemy, koniecznie sprawdzajmy psa po każdym spacerze i jeśli trzeba jak najszybciej usuńmy kleszcza.