Błagalne oczy pupila przy stole sprawiają, że wielu właścicielom psów mięknie serce i dokarmiają zwierzaka jedzeniem ze stołu. I choć opiekunowie robią to z niewinnych pobudek i „dla dobra pieska”, to jedna wcale nie musi się to dobrze skończyć. Wiele produktów spożywczych z naszych stołów szkodzi psom, część z nich może wywołać niestrawność, a część nawet śmierć. Lepiej zatem wiedzieć, co można podać pupilowi, a absolutnie czego nie może jeść pies.
Co może jeść pies?
Na początek warto zastanowić się, jaka dieta jest korzystna dla czworonoga. Nie bez powodu bowiem tak często słyszymy, żeby nie dokarmiać psa resztkami ze stołu i nie podawać mu naszych ludzkich potraw. Gotowane czy smażone produkty spożywcze, które są przeznaczone dla człowieka, nie powinny trafić do psiego żołądka. Najlepiej więc karmić swojego zwierzaka odpowiednio zbilansowaną karmą suchą lub mokrą. Przy wyborze karmy oczywiście należy zwrócić uwagę na skład – im więcej mięsa (nie produktów pochodzenia zwierzęcego) i mniej zbóż, tym lepiej. Coraz popularniejsze staje się też żywienie psów metodą BARF, czyli surowymi produktami, głównie mięsem. Przy dobieraniu diety psa warto skonsultować się z weterynarzem lub dietetykiem.
Są jednak ludzkie produkty spożywcze, które pies może jeść i nie stanie mu się krzywda (pod warunkiem braku zdrowotnych przeciwwskazań jak np. alergia czy chora trzustka). Możemy zatem psu ugotować pierś z kurczaka czy inne mięso, ale bez dodatku żadnych przypraw. Pies może jeść także ryż i kaszę, ale zalecamy ostrożność ze względu na to, że wiele psów może łatwo przybierać na wadze od dużej ilości węglowodanów.
Znacznie lepiej jest podawać psu do jedzenia owoce i warzywa, ale też nie wszystkie. Zakazane owoce i warzywa dla psów przedstawimy w dalszej części artykułu, teraz zaś skupimy się na tych produktach, które pupil z powodzeniem może zajadać w rozsądnych ilościach.
1. Owoce dla psa
Do owoców bezpiecznych dla czworonogów zaliczamy: jabłka, gruszki, banany, arbuzy, melony, maliny, truskawki, borówki, żurawinę i kokos. Oczywiście nie podajemy owoców psu na siłę – jeśli zwierzak nie chce, to nie zmuszamy go do jedzenia. Warto też pamiętać, by porcje świeżych owoców nie były zbyt duże, ponieważ może się to skończyć biegunką u psa.
Banany to zdrowa i wartościowa przekąska dla psa.
2. Warzywa dla psa
Także wśród warzyw znajdują się takie, które możemy z czystym sumieniem podawać swojemu pupilowi. Na liście bezpiecznych warzyw dla psa znajdziemy: marchewkę, brokuły, kalafior, dynię, buraki, szparagi, paprykę, jarmuż, sałatę, szpinak, cukinię, rzepę, ugotowaną fasolkę szparagową, bataty i ugotowane ziemniaki. Podobnie jak z owocami, także w przypadku karmienia psa warzywami należy zachować zdrowy rozsądek. Jeśli mamy jakieś wątpliwości co do danego produktu, zawsze warto zapytać weterynarza.
Marchewka to warzywo, które może jeść pies. Warto dołączyć niektóre warzywa do psiego menu.
Czego nie może jeść pies – lista zakazanych produktów
Większość produktów spożywczych przeznaczonych dla ludzi tak naprawdę nie powinna trafiać do psiego żołądka. Oczywiście tak jak wspomnieliśmy wcześniej – są produkty, które można śmiało dodawać do jadłospisu psa, ale pamiętajmy, by jednak nie stanowiły one podstawy diety. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy pies jest karmiony dietą BARF. Ustalenie właściwych produktów i proporcji składników w takiej diecie powinno być jednak konsultowane z weterynarzem lub dietetykiem.
I tak jak zjedzenie mięsa z rosołu (mało słonego!) raczej nie zaszkodzi psu, może co najwyżej wywołać biegunkę, tak podanie niektórych produktów może się dla psa skończyć tragicznie. Każdy opiekun psa listę zabronionych produktów powinien mieć w małym paluszku. Niewiedza ta bowiem może przynieść dramatyczne skutki.
1. Czekolada
Jedną z najgroźniejszych i niestety jedną z najczęstszych przyczyn zatruć pokarmowych u psów jest zjedzenie czekolady. I warto tu podkreślić, że nie chodzi tylko o kostki czekolady, ale o wszystkie słodkości zawierające w składzie czekoladę. Toksyczna dla psów jest teobromina znajdująca się w czekoladzie. Niebezpieczne jest zarówno spożycie na raz sporej ilości teobrominy, jak i systematyczne zjadanie jej w małych ilościach przez dłuższy czas. Substancję tę bowiem organizm wydala bardzo wolno, jej okres półtrwania trwa aż 17 godzin. Śmiertelna dawka teobrominy dla psa wynosi około 200-500 mg/kg masy ciała zwierzęcia. U każdego psa jednak dawka może być jednak inna i może zdarzyć się, że już malutka kostka wywoła tragiczne zatrucie. Z oczywistych względów najbardziej narażone są małe psy, dla których już odrobina teobrominy może okazać się śmiertelna. Najwyższe stężenie teobrominy znajduje się w czekoladzie gorzkiej i ciemnym kakao, mniej zaś w czekoladzie mlecznej, a najmniej w białej. Ale nie znaczy to, że mleczne czy białe czekolady możemy podawać psu.
Widoczne objawy zatrucia teobrominą mogą pojawić się już godzinę po jej zjedzeniu. Dochodzi wtedy do pobudzenia ośrodkowego układu nerwowego, co z kolei skutkuje pojawieniem się częstoskurczu, zaburzeń oddychania oraz biegunki i krwawych wymiotów. Pies odczuwa także wyraźny niepokój, jego mięśnie drżą i ma drgawki. Zdarza się, że dochodzi również do uszkodzenia nerek, w konsekwencji śpiączki i śmierci psa już po 6-15 godzinach od zjedzenia czekolady. Jeśli zatem podejrzewamy, że pies zjadł produkt zawierający teobrominę lub zauważymy niepokojące objawy – bezwzględnie pędzimy do weterynarza, by ratować zdrowie i życie pupila.
Śmiertelnie niebezpieczna dla psa jest zawarta w czekoladzie teobromina.
2. Winogrona i rodzynki
Pisaliśmy wyżej, że psy mogą jeść niektóre owoce, absolutnie do tej listy nie należą za to winogrona. Bez względu na odmianę pies nie może jeść żadnych winogron – ani świeżych, ani suszonych pod postacią rodzynek. Do tej pory nie wiemy, która substancja zawarta w winogronach jest trująca dla psa, wiemy natomiast, że już 8-12 małych gronek może być dla psa niezwykle groźne. Symptomy zatrucia pojawiają się zazwyczaj w ciągu doby od zjedzenia winogron, ale zdarza się, że widoczne są dopiero po kilku dniach. Pies staje się ospały, wymiotuje, ma biegunkę i tkliwość brzucha. Zatrucie winogronami może spowodować niewydolność nerek.
Winogrona i rodzynki stanowią wielkie zagrożenie dla psa.
3. Pestki jabłek i innych owoców
Chociaż pies może jeść jabłka, to jednak śmiertelnie niebezpieczne są dla niego pestki jabłek. Zawierają substancje, z których powstaje groźny cyjanowodór oraz mogą spowodować mechaniczne podrażnienia w jelitach. To z kolei może skutkować niedrożnością jelit. Pies może zatruć się cyjanowodorem po połknięciu pękniętych pestek, natomiast spożyte w całości pestki wprawdzie nie są toksyczne, ale stanowią zagrożenie jako ciało obce w przewodzie pokarmowym.
Zatrucie pestkami u psa objawia się ślinotokiem, wymiotami i trudnościami z oddychaniem. W powietrzu wydychanym przez psa wyczuwalny jest charakterystyczny zapach cyjanowodoru, który jest zbliżony do woni migdałów. W skutek ciężkiego zatrucia może dojść do utraty przytomności, zapaści i śmierci psa.
Warto tu zaznaczyć, że równie niebezpieczne jak pestki jabłek są także pestki brzoskwini, moreli i wiśni.
Pies może jeść jabłka, ale pod żadnym pozorem nie wolno podawać mu pestek.
4. Awokado
Zakazane dla psów jest również awokado. Co ciekawe – winne nie jest samo awokado, a używany do jego uprawy środek grzybobójczy fungicyd (persin). Niestety, ale każde awokado z supermarketu czy z pola uprawnego zawiera tę toksyczną substancję. Jeśli pies spożyje awokado lub jego liście będzie to skutkowało biegunką, wymiotami, sennością, ospałością i utratą apetytu.
Zdrowe dla człowieka, a toksyczne dla psa – awokado.
5. Orzechy makadamia
Niektóre orzechy można podawać psu sporadycznie w formie przysmaku. Zatem które orzechy może jeść pies? Bezpieczne są orzechy włoskie, laskowe, pistacjowe, ziemne i migdały. Pod warunkiem oczywiście, że nie są solone. Pod żadnym pozorem za to pies NIE MOŻE jeść orzechów makadamia. Objawy zatrucia tymi orzechami występują zazwyczaj w ciągu 12 godzin od zjedzenia. Wystarczy spożycie 2,4 na kilogram masy ciała psa, by doszło do wymiotów, biegunki, osłabienia oraz niezborności ruchowej i drgawek.
Pies może jeść orzechy różnego rodzaju, ale orzechy makadamia są dla niego trujące i nie wolno ich podawać.
6. Drożdże i surowe ciasto drożdżowe
Zdrowiu i życiu psa zagrażają też drożdże i dojrzewające ciasto drożdżowe, ponieważ zawierają szkodliwy dla zwierząt etanol. Alkohol ten powstaje podczas fermentacji prowadzonej przez enzymy drożdży. Po wchłonięciu się drożdży w przewodzie pokarmowym psa może dojść do kwasicy, zwierzę ma trudności z oddychaniem, bradykardię (zbyt wolna praca serca), organizm jest niedotleniony i może zapaść w śpiączkę. Czasem zdarza się, że pies może również stracić wzrok. Warto też podkreślić, że ciasto drożdżowe rośnie nie tylko w kuchennej misce, ale też w psim żołądku, co z kolei może doprowadzić do rozszerzenia i skrętu żołądka.
Drożdże to jeden z najgroźniejszych dla psa produtków, uważajmy więc, by pies przypadkiem nie dobrał się do surowego ciasta.
7. Cebula, szczypiorek i czosnek
Warzywa te są groźne dla psów ze względu na obecność dwusiarczku propylu i tiosiarczanów. Toksyny nie ulegają neutralizacji nawet podczas smażenia, gotowania czy pieczenia, zatem niebezpieczne są zarówno surowe, jak i poddane obróbce termicznej. Niszczą prawidłową strukturę czerwonych krwinek (erytrocytów), co powoduje upośledzenie transportu tlenu we krwi. Objawy są widoczne kilka dni po spożyciu tych warzyw, najczęściej pojawiają się wymioty, biegunka, ospałość i osłabienie. W badaniu krwi można będzie zaobserwować wyraźnie niski poziom erytrocytów. Na zatrucie cebulą i czosnkiem bardziej wrażliwe są niektóre rasy – akita, shiba i junto. U tych psów zatrucie może dawać silniejsze objawy.
Schowajmy cebulę i czosnek tak, by nie były dostępne dla psa, bowiem ich zjedzenie może skończyć się tragicznie.
8. Alkohol
Zatrucie alkoholem u psa występuje zazwyczaj po spożyciu fermentującej karmy z etanolem bądź po wypiciu zlewek z alkoholem spożywczym. Oczywiście chyba nie musimy podkreślać, że podawanie piwa, wina czy jakiegokolwiek alkoholu psu jest niedopuszczalne. Uważajmy, by butelki nie znajdowały się w miejscu dostępnym dla psa, by przypadkiem nie wylizał alkoholu. Spożyty etanol nie gromadzi się w organizmie, jest wydalany z moczem oraz z wydychanym powietrzem. Zatrucie alkoholem u psa można rozpoznać po silnej woni alkoholu w oddechu. Do pozostałych symptomów należy pobudzenie, trudności z utrzymaniem równowagi, nieskoordynowane i bezcelowe ruchy oraz obniżona temperatura ciała. W ciężkich zatruciach dochodzi do porażenia ośrodka oddychania, co skutkuje śmiercią zwierzęcia.
Podawanie alkoholu psu jest absolutnie zakazane. Uważajmy też na wszelkie produkty, które mogły ulec fermentacji, bo zawierają wtedy alkohol.
9. Kiełkujące ziemniaki i obierki
Zatrucie u psa wywołują zielone, kiełkujące ziemniaki zjedzone w całości lub same obierki takich kiełkujących ziemniaków. Mają one w składzie bowiem nawet pięć razy więcej toksycznej dla psa solaniny niż niekiełkujące ziemniaki. Solanina zaś podrażni błonę śluzową przewodu pokarmowego i powoduje jej zapalenie. Najczęściej objawia się to ślinotokiem, wymiotami i biegunką, ale może też dojść do drgawek. Ciekawe, że obrane i ugotowane ziemniaki są bezpieczne dla psa i mogą stanowić cenny element diety, zwłaszcza tej bezzbożowej.
Ugotowane ziemniaki to zdrowe urozmaicenie psiej diety. Jednak kiełkujące ziemniaki i surowe obierki mogą skończyć się poważnym zatruciem.
10. Surowe jajka
Spożycie surowego jajka przez psa – podobnie jak u człowieka – niesie ryzyko zarażenia się bakteriami z rodzaju Salmonella. Ich toksyny wywołują nieprzyjemne objawy, takie jak biegunka, nudności, odwodnienie i gorączka.
Psy, podobnie jak ludzie, mogą zarazić się salmonellą po zjedzeniu surowych jajek.
11. Warzywa strączkowe
Pies nie może jeść również fasoli, grochu, bobu czy ciecierzycy, ponieważ mogą one wywołać u psa bolesne wzdęcia żołądka. W skrajnych przypadkach warzywa strączkowe mogą nawet przyczynić się do skrętu żołądka, który bardzo często kończy się śmiercią zwierzęcia.
Czy pies może jeść bób lub fasolę? Absolutnie nie, a zjedzenie warzyw strączkowych może doprowadzić do śmiertelnego skrętu żołądka.
12. Surowe ryby
Podanie psu surowej ryby może skończyć się dla niego zakażeniem pasożytami, bakteriami lub wirusami. Ponadto niepoddane obróbce termicznej ryby zawierają tiaminazę, czyli enzym odpowiedzialny za rozkład tiaminy (witaminy B1). Regularne karmienie psa surowymi rybami zatem może doprowadzić do znacznych niedoborów witaminy B1. Jeśli już koniecznie chcemy dać psu kawałek ryby, musimy ją ugotować, by neutralizować tiaminazę oraz by pozbyć się ewentualnych bakterii czy pasożytów. Pamiętajmy jednak, że w rybach są ości, którymi pies może się zadławić bądź może ona skaleczyć układ pokarmowy.
Pasożyty, bakterie, wirusy, a do tego ości mogące utknąć w przewodzie pokarmowym – m.in. właśnie dlatego pies nie może jeść surowych ryb.
13. Zielone części pomidorów
Zielone i niedojrzałe pomidory, ich liście i łodygi mogą zaszkodzić psu ze względu na wysoką zawartość alkaloidów. U psa zatrucie alkaloidami może objawiać się ślinotokiem, sennością oraz problemami z układem pokarmowym.
Niedojrzałe pomidory i ich wszystkie zielone części są dużym zagrożeniem dla zdrowia psa.
14. Nabiał
Produkty mleczne zawierają enzym laktazę, który umożliwia rozkład laktozy. Aktywność enzymu powoli zanika już od około 6-8 tygodnia życia psa, a jego brak wywołuje nietolerancję laktozy. To z kolei prowadzi do uciążliwych wzdęć i biegunek. Nietolerancja dotyka bardzo wiele psów, dlatego najlepiej w ogóle nie podawać produktów mlecznych pupilom. Zwłaszcza, że mogą one również skutkować nadwagą i otyłością psa.
Psy często cierpią na nietolerancję laktozy, dlatego nie powinno się podawać zwierzęciu produktów mlecznych.
15. Liście szczawiu i rabarbaru
W liściach gromadzą się duże ilości kwasu szczawiowego, który wiąże żelazo i wapń. Może to wywołać kamicę nerkową i niewydolność nerek, co może być przyczyną śmierci psa.
Pies nie może jeść liści szczawiu i rabarbaru.
16. Kości
Tu dla wielu osób zaskoczenie. Wbrew panującemu od lat przekonaniu, psy nie powinny dostawać kości. Groźne są zarówno kości surowe, jak i ugotowane. Ostre krawędzie mogą spowodować uszkodzenie błony śluzowej przewodu pokarmowego, a niestrawione masy kostne zalegają w jelitach. Prowadzi to do niedrożności jelit, która daje symptomy w postaci zaparć i wymiotów. Zdarza się również, że kości utkną w gardle, powodując ból, brak możliwości jedzenia oraz trudności w oddychaniu. Kości zaburzają też bilans minerałów w diecie psa. Jeśli więc chcemy dać psu coś do gryzienia, lepiej wybrać naturalny gryzak.
Czy pies może jeść kości? To stary mit, nie dawajmy psu kości, bo może to doprowadzić nawet do śmierci zwierzęcia.
Czego nie może jeść pies, czyli niebezpieczne gryzaki
Uwaga jednak na prasowane gryzaki, są one również niebezpieczne dla psa. Występują zazwyczaj w postaci skórzanych bucików, patyczków owiniętych mięsem, kosteczek czy precli. Już na pierwszy rzut oka wyróżniają się białym kolorem (ale nie wszystkie). Do ich wyprodukowania użyto mnóstwo chemicznych substancji, które sukcesywnie podtruwają zwierzę. Jak powstają prasowane gryzaki? Z rzeźni skóry trafiają do garbarni, gdzie poddawane są kąpieli chemicznej w ługu lub w siarczku sodu, aby pozbyć się resztek sierści. Po kilku takich kąpielach można odzielić zewnętrzną warstwę skóry od wewnętrznej. Ta zewnętrzna posłuży do produkcji butów, torebek itp., a wewnętrzna przeznaczona zostaje właśnie na psie gryzaki. To jednak nie koniec toksycznej drogi tych gryzaków, muszą one jeszcze przejść proces wybielania w roztworze nadtlenku wodoru i innych silnych wybielaczy. Są też spryskiwane barwnikami i sztucznymi aromatami. W takich prasowanych gryzakach wykryto m.in. arsen, ołów, rtęć, sole chromu, formaldehyd oraz wiele toksycznych bądź rakotwórczych substancji. Kupując zatem gryzaki dla psa unikajmy prasowanych i sztucznie barwionych smaczków, sięgnimy lepiej po zdrowe dla psa suszone uszy, kurze łapki czy żwacze wołowe. Może i ich wygląd jest mniej zachęcający, ale z pewnością są dużo zdrowsze dla pupila.
Popularne w sklepach zoologicznych gryzaki są tak naprawdę bardzo niebezpieczne dla psa i należy ich unikać.
17. Grzyby
Uwielbiane jesienią przez wielu grzyby są tak naprawdę ciężkostrawne zarówno dla ludzi, jak i dla psów. Oczywiste jest, że zjedzenie trującego grzyba – np. muchomora – może skończyć się śmiercią zwierzęcia. Natomiast podanie jadalnych dla człowieka grzybów oraz pieczarek może skończyć się u psa biegunką. Dodatkowo jeśli przyzwyczaimy psa do jedzenia grzybów, może on samodzielnie wyjadać grzyby w lesie. A od tego już krótka droga do zjedzenia śmiertelnie trującego grzyba. Objawy zatrucia grzybami zależą od gatunku grzyba i rodzaju zawartych w nim toksyn. Najczęściej jednak zaobserwować możemy drgawki, ślinotok, wymioty, bolesność brzucha, brak apetytu oraz niewydolność narządową, która w konsekwencji prowadzi do śmierci.
Pies nie powinien jeść żadnych grzybów – ani trujących, ani tych jadalnych dla człowieka.
18. Kawa i herbata
Tak jak wielu z nas nie wyobraża sobie poranka bez kawy, tak zdecydowanie nie powinniśmy częstować nią psa. Zawarta w kawie i – w mniejszych ilościach – w herbacie kofeina nienaturalnie pobudza psa i wywołuje uczucie niepokoju. Do pozostałych objawów należą wymioty, nudności, osłabienie oraz zaburzenia pracy serca – migotanie komór lub arytmia. Raczej rzadko dochodzi do śmierci w wyniku spożycia kofeiny, ale może ona nastąpić w wyniku porażenia ośrodka oddychania. Śmiertelnie niebezpiecznym połączeniem jest kawa i czekolada, ponieważ kofeina nasila toksyczny efekt teobrominy.
Kofeina z kawy i herbaty jest niebezpieczna dla psa.
19. Sól i inne przyprawy
Spożycie przez psa dużej dawki soli może doprowadzić do zatrucia i dawać objawy, takie jak ślinotok, zwiększone pragnienie, otępienie, drgawki, drżenie mięśni, niezborność ruchowa, zapalenie błony śluzowej przewodu pokarmowego, uszkodzenie wątroby i nerek, a nawet uszkodzenie mózgu. Warto tu pamiętać, że sól zawarta jest także w większości ludzkich pokarmów oraz w różnych mieszankach przypraw ziołowych czy kostkach rosołowych.
Sól i wszystkie produkty zawierające sól mogą wywołać u psa zatrucie pokarmowe.
20. Ksylitol
Zyskujący na popularności w ostatnich latach ksylitol to alternatywa dla cukru. Nazywany również cukrem brzozowym ma mniejszy indeks glikemiczny i mniej kalorii, stąd też jest chętnie używanym zamiennikiem tradycyjnego cukru. Jednak dla psów ksylitol jest śmiertelnie niebezpieczny, powoduje bowiem gwałtowne uwalnianie insuliny i spadek poziomu cukru we krwi. Charakterystyczne dla zatrucia ksylitolem są wymioty, osłabienie, drżenie, brak koordynacji ruchowej, trudności z oddychaniem, napady padaczkowe i śpiączka. Może również dojść do niewydolności wątroby i hipoglikemii.
Niebezpieczeństwo związane z ksylitolem polega na tym, że znajduje się on w wielu produktach. Znajdziemy go m.in. w paście do zębów i produktach do higieny jamy ustnej, suplementach witaminowych, miętowej gumie do żucia, batonach proteinowych, odżywkach białkowych, keczupie, niektórych masłach orzechowych i konfiturach bez cukru. Coraz więcej ciast zamiast cukru zawiera właśnie ksylitol, dlatego nie wolno podawać psom żadnych słodkości. Jeśli mamy psa ze skłonnością do wyjadania różnych rzeczy i grzebania po śmietnikach czy szafkach, przypilnujmy, by wszystkie groźne produkty były odpowiednio zabezpieczone. Już bowiem niewielka ilość ksylitolu może doprowadzić do śmierci zwierzęcia.
Modny ostatnio ksylitol stanowi śmiertelne niebezpieczeństwo dla psa i to już w niewielkich ilościach.
Czego nie może jeść pies – podsumowanie
Lista zakazanych dla psa produktów jest dość długa, jednak nie powinna przysporzyć odpowiedzialnym opiekunom trudności. Coraz głośniej mówi się bowiem o tym, że dokarmianie psa ludzkim jedzeniem jest po prostu dla psa niezdrowe i na szczęście wielu właścicieli czworonogów rezygnuje z podawania resztek ze stołu. Pamiętajmy, że obecnie prawie wszystkie produkty spożywcze ze sklepu zawierają mnóstwo chemii i szkodliwych dla psa przypraw, lepiej więc odpuścić nakarmienie zwierzaka takim produktem, nawet jeśli nie widnieje na liście jako niebezpieczny. Jeśli chcemy rozpieszczać nasze psiaki i jednocześnie dbać o ich zdrowie, lepiej wybierzmy smakołyki przeznaczone dla psa (i ze sprawdzonym składem!). Natomiast jeśli mamy wątpliwości, czy pies może jeść ludzkie jedzenie, zawsze warto poradzić się weterynarza bądź psiego dietetyka. I wtedy już z czystym sumieniem możemy dokarmiać psa w rozsądnych dawkach. O pomoc specjalisty należy też poprosić w przypadku, gdy pies nie chce jeść swojego pokarmu. Nie dokarmiajmy go wtedy na siłę wymyślnymi potrawami, tylko zbadajmy jego zdrowie i dobierzmy karmę dopasowaną do jego potrzeb. O sposobach na psiego niejadka pisaliśmy we wpisie Pies nie chce jeść i jest smutny.
